Ograniczona na rynku ilość wycofywanych czynników wykorzystywanych do celów serwisowych oraz ich wysoka cena przyczyniają się do podjęcia decyzji o konwersji układu na inny dopuszczony do użytku w szerszym zakresie czynnik chłodniczy. Dobór odpowiedniego płynu powinien być rozpatrywany oddzielnie dla każdego układu, biorąc pod uwagę parametry pracy systemu.

Jeżeli rozważana jest zmiana czynnika chłodniczego aktualnie wycofywanego z rynku w wyniku wchodzących w życie kolejnych regulacji prawnych, należy na wstępie podkreślić, iż nie zaleca się zmiany czynnika na „nowy” jeżeli instalacja jest szczelna, pracuje poprawnie z założoną wydajnością i nie powoduje emisji czynnika do atmosfery. Nie ma wówczas jakiejkolwiek przesłanki technicznej do przeprowadzenia operacji zamiany czynnika (retrofitu).

Jedną z opcji jeżeli układ jest sprawny i szczelny jest nie robić nic, aż do śmierci technicznej urządzenia. Opcją 2 może być całkowita wymiana instalacji na inną, która będzie pracowała na jednym z naturalnych czynników chłodniczych jak amoniak, propan czy dwutlenek węgla, oczywiście jedynie tam, gdzie jest to technicznie możliwe zgodnie z obowiązującymi normami bezpieczeństwa. Opcja ta może okazać się jednak droga i w wielu przypadkach ekonomicznie nieuzasadniona. Kolejnym rozwiązaniem może być przezbrojenie układu na jeden z dostępnych na rynku czynników – metoda „retrofitu”. Na rysunku 1. przedstawiono schemat układu chłodniczego pracującego na R22.

Rys. 1. Schemat układu chłodniczego

Konwersja układu pracującego na R22

W przypadku wycofanego już czynnika R22 mamy do wyboru dwie opcje. Możemy przezbroić instalację na jeden z dostępnych jeszcze czynników z grupy HFC: R404A lub R407C, opcja ta pociąga jednak za sobą konieczność dość istotnych zmian w instalacji. Kolejne rozwiązanie to retrofit na jeden z zamienników typu drop-in: R417A, R419A, R422A, R422D, R424A i R427A. Rozwiązania te umożliwiają przeprowadzenie retrofitu w wersji „uproszczonej”, który to nie pociąga za sobą zmian w instalacji. Zastosowane w takim przypadku nowe zamienne czynniki współpracują także między innymi z olejami mineralnymi (MO) i alkilobenzenowymi (AB), dzięki czemu nie jest konieczna jego całkowita wymiana. Są to mieszaniny zeotropowe z dodatkiem np. izobutanu (R600a) dla poprawy powrotu oleju, gdy w układzie pozostał olej starego typu (do tej grupy należą np. R419A, R417A, R422A, R422D, R424A). W niektórych systemach może zajść potrzeba dodania oleju poliestrowego, aby umożliwić lepszy powrót oleju z obiegu do sprężarki. Niezbędna także może okazać się modyfikacja części sprzętu np. zmiana uszczelnień (elastomerów), filtrów odwadniaczy, wzierników, konieczność wymiany zaworu rozprężnego lub przeprowadzenia regulacji np. zaworów bezpieczeństwa itp.

Konwersja układu pracującego z R22 na czynnik R407C

(...)

Przezbrajanie

(...)

Konwersja układu pracującego z R22 na czynnik R422D (ISCEON^®M029)

Czynności związane z pomiarami parametrów pracy, odessaniem czynnika i oleju z układu jest analogiczna jak w przypadku konwersji układu na czynnik R407C. Poniżej przedstawimy tylko dodatkowe czynności, które należy wykonać oraz elementy układu, które należy sprawdzić i w razie konieczności wymienić podczas wykonania przezbrojenia układu pracującego z R22 na czynnik „dropi-in” R422D:

• Wymiana filtrów odwadniaczy na nowe, odpowiedniego typu oraz jeżeli jest taka konieczność, pozostałych podzespołów instalacji (uszczelnienia, wzierniki).
• Przeprowadzenie wymiany oleju na olej poliestrowy nie jest konieczne, lecz zalecane, ponieważ R422D jest rozpuszczalny z olejem poliestrowym w całym zakresie pracy.
• Po wymianie koniecznych elementów i wykonaniu w układzie próżni napełniamy instalację czynnikiem R422D. W przypadku azeotropów, a do takich zaliczany jest R422D, czynnik powinien być ładowany do instalacji z butli w frakcji ciekłej. Układ napełniamy wstępnie w stosunku 85% R422D do napełnienia standardowego czynnikiem R22. Ostateczna ilość czynnika R422D to 95%. Zmiana nastaw regulatorów ciśnienia (wyższe ciśnienie tłoczenia).
• Rozruch systemu – regulacja zaworu rozprężnego oraz ewentualna korekta ilości czynnika w instalacji tak (ostateczna ilość czynnika R422D to 95% poprzedniego czynnika), aby uzyskać optymalne przegrzanie par czynnika na ssaniu sprężarek. Wpisanie i zestawienie parametrów pracy podczas pracy z nowym czynnikiem.

Podsumowanie

Jak wspomniano, jeżeli układ jest szczelny, pracuje poprawnie i nie powoduje emisji czynnika szkodliwego do atmosfery nie ma przesłanek technicznych, aby taki układ przezbrajać. Należy jednak mieć na uwadze i dostosować dla swojego systemu jedną z opcji w razie ewentualnej awarii układu. Głównym kryterium wyboru jest tu rachunek ekonomiczny i należy rozważyć wszystkie opcje. Wybierając przezbrojenie instalacji na jeden z aktualnie wykorzystywanych czynników, należy mieć na uwadze, że również i te czynniki będą lub już są substancjami kontrolnymi, jednak mogą być w myśl aktualnie obowiązującej ustawy wykorzystywane. Aktualnie nie ma szczegółowych wytycznych przeprowadzenia takiego przezbrojenia, są jedynie ogólne wytyczne, które mogą przydać się w trakcie realizacji przezbrojenia instalacji, a te podane w tym opracowaniu są wynikiem zdobytego doświadczenia podczas wykonywania tego typu operacji.

Piotr BAJ
Specjalista w dziedzinie chłodnictwa i klimatyacji

Więcej na ten temat przeczytają Państwo w Chłodnictwie i Klimatyzacji nr 04/2014