Program na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (COSME) stanowi instrument finansowania. W Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej L 347 z dnia 20 grudnia 2013 r. zostało opublikowane rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1287/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające program na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (COSME) (2014–2020).

Program COSME to kolejny program unijny mający na celu zwiększenie konkurencyjności i trwałości przedsiębiorstw, w szczególności małych i średnich. Na jego realizację przewiduje się środki w wysokości około 2,3 mld EUR. Szczegółowe cele Programu COSME to:

• poprawa dostępu MŚP do finansowania w formie instrumentów kapitałowych i dłużnych,
• poprawa dostępu do rynków, w szczególności unijnych, ale również na poziomie globalnym,
• poprawa ramowych warunków konkurencyjności i trwałości przedsiębiorstw unijnych, w szczególności MŚP, w tym w sektorze turystyki,
• krzewienie przedsiębiorczości i kultury przedsiębiorczości.

Z założenia mają przyczyniać się one do poprawy konkurencyjności przedsiębiorstw oraz wspierać ich zdolność innowacyjną w danych obszarach prowadzonej działalności.

Koperta finansowa na wdrożenie programu COSME wynosi 2 298,243 mln EUR według cen aktualnych, z czego co najmniej 60% przeznacza się na instrumenty finansowe. Roczne środki zatwierdzane są przez Parlament Europejski i Radę w granicach wieloletnich ram finansowych.

Kopertę finansową utworzoną na podstawie niniejszego rozporządzenia można również wykorzystać do pokrycia wydatków związanych z pracami w zakresie przygotowania, monitorowania, kontroli, audytu i oceny, które są niezbędne do zarządzania programem COSME i osiągania jego celów.

W szczególności pokryje ona – w sposób racjonalny z punktu widzenia kosztów – wydatki poniesione z tytułu badań, spotkań ekspertów, działań informacyjnych i komunikacyjnych, obejmujących między innymi informowanie przedsiębiorstw o priorytetach politycznych Unii, w zakresie, w jakim są one związane z ogólnymi celami programu COSME – wydatki związane z sieciami informatycznymi służącymi przede wszystkim wymianie i przetwarzaniu informacji, wraz z wszelkimi innymi wydatkami na pomoc techniczną i administracyjną poniesionymi przez Komisję w związku z zarządzaniem programem COSME. Wydatki te nie przekraczają 5% wartości koperty finansowej.

Program COSME składa się z czterech głównych działań, z których każde podzielone jest na zadania szczegółowe, co ma służyć bardziej precyzyjnej realizacji założeń całego programu:

1. Poprawa warunków konkurencyjności i trwałości działających w UE przedsiębiorstw, w tym funkcjonujących w sektorze turystyki:
   1. poprawa i wzmocnienie konkurencyjności i trwałości unijnych przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP;
   2. opracowanie nowych strategii na rzecz konkurencyjności, w tym poprawa projektowania, wdrażania i oceny polityk wpływających na konkurencyjność i trwałość przedsiębiorstw, zwiększenie programów i działań na rzecz MŚP, a także zapewnienie rozwoju odpowiedniej infrastruktury, rozwój klastrów i sieci biznesowych na światowym poziomie;
   3. zwiększenie inicjatyw przyspieszających powstawanie konkurencyjnych branż;
2. Wspieranie tworzenia i rozwoju MŚP:
   1. wsparcie dla otoczenia biznesu;
   2. pomoc młodym przedsiębiorcom, a także nowym i potencjalnym przedsiębiorcom, w tym kobietom, które zamierzają otworzyć swoją własną firmę;
   3. tworzenie krajowych programów szerzących wiedzę na temat zakładania własnej działalności gospodarczej;
3. Poprawa dostępu MŚP do finansowania w formie kapitału własnego i pożyczek:
   1. dostęp do funduszy dla nowo powstałych małych i średnich przedsiębiorstw;
   2. pomoc w tworzeniu transgranicznych przedsiębiorstw;
4. Poprawa dostępu do rynków wewnątrz UE, jak i na świecie:
   1. wsparcie sieci Enterprise Europe Network;
   2. zwiększenie dostępu MŚP do jednolitego rynku;
   3. pomoc dla MŚP w dostępie do rynków poza Unią;
   4. poprawa współpracy przemysłowej, w tym zwiększenie dialogu z krajami trzecimi.

Budżet programu to 2 522 mld EUR. Instrumenty finansowe, będą obsługiwane przez grupę Europejskiego Banku Inwestycyjnego, działającą na rzecz Komisji (inne działania mogą być zarządzane przez agencję wykonawczą). W celu realizacji programu Komisja będzie przyjmować roczne programy prac.

Oprócz wszystkich państw członkowskich UE, w programie będą mogły wziąć udział kraje przynależące do EFTA, które jednocześnie są członkami Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Skorzystać z programu będą mogły także inne kraje europejskie, jednak po wcześniejszym zweryfikowaniu sytuacji na rynku danego państwa i podpisaniu odpowiedniej umowy.

Jeżeli chodzi zaś o kraje przystępujące, kraje kandydujące i potencjalnych kandydatów, państwa te mogą uczestniczyć w COSME zgodnie z ogólnymi zasadami i warunkami uczestnictwa tych krajów w programach unijnych ustanowionych w odpowiednich umowach ramowych oraz decyzjach. Z kolei w przypadku państw biorących udział w programie Europejska Polityka Sąsiedztwa, ich uczestnictwo będzie możliwe po uprzednim sprawdzeniu kwalifikowalności danego państwa.

Podmioty mające siedzibę w innych państwach trzecich będą mogą uczestniczyć w działaniach prowadzonych w ramach programu COSME, ale nie będą one uprawnione do otrzymywania środków finansowych od Unii Europejskiej, z wyjątkiem sytuacji, w których będzie to niezbędne dla potrzeb programu, w szczególności w zakresie konkurencyjności i dostępu do rynku dla przedsiębiorstw działających w UE.

Program COSME uzupełnia inne programy unijne, z zastrzeżeniem, że każdy instrument powinien funkcjonować według własnych szczególnych procedur. W ten sposób nie dojdzie do podwójnego finansowania tych samych kosztów kwalifikowalnych. By osiągnąć wartość dodaną i znaczny wpływ na finansowanie Unii, należy dążyć do osiągnięcia efektu synergii między programem COSME, rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1291/2013 (1) („program horyzont 2020”), rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 (2) („fundusze strukturalne”) i innymi programami Unii.

Oferta 1
COSME Enterprise Europe Network 2015/2020

Celem niniejszego zaproszenia jest utworzenie sieci Enterprise Europe Network w okresie 2015–2020.

(...)

Oferta 2

Program COSME oferuje dofinansowanie dla jednostek wspierających MŚP, takich jak agencje rozwoju regionalnego, organizacje biznesowe oraz centra wspierania przedsiębiorczości.

Głównym zadaniem sieci jest zapewnienie szerokiego dostępu do usług wsparcia dla małych i średnich firm, co ma przyczynić się do wzrostu konkurencyjności na rynku europejskim i globalnym.

(...)

Co warto wiedzieć – podsumowanie

COSME ma na celu wzmocnienie konkurencyjności i trwałości unijnych przedsiębiorstw, krzewienie kultury przedsiębiorczości oraz wspieranie tworzenia i rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw. Cele te zostaną osiągnięte poprzez:

• poprawę dostępu do finansowania dla małych i średnich przedsiębiorstw,
• poprawę dostępu do rynków wewnątrz Unii, ale także na poziomie globalnym,
• poprawę warunków ramowych działalności przedsiębiorstw,
• promowanie przedsiębiorczości i kultury przedsiębiorczości.

(...)

Podstawa prawna:

ROZPORZĄDZENIE PARLA-MENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1287/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające program na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (COSME) (2014–2020) i uchylające decyzję nr 1639/2006/WE.

Przemysław GOGOJEWICZ
Kancelaria Usług Prawnych Gogojewicz & Współpracownicy,
Radcy Prawni i Doradcy Podatkowi

Więcej na ten temat przeczytają Państwo w Chłodnictwie i Klimatyzacji nr 08/2014