W artykule zostały przedstawione wymagania prawne związane z obiektami hotelowymi dotyczące zapewnienia jakości i czystości powietrza wewnętrznego. Przedstawiono także informacje dotyczące kontroli czystości instalacji wentylacyjnych i metod ich czyszczenia.

Oczekujemy, że hotel będzie dla nas miejscem wypoczynku, zapewniającym komfortowy pobyt, wysoką jakość usług, dobrą, a nawet wykwintną kuchnię oraz szereg innych udogodnień. Współczesne hotele to nie tylko miejsce do spędzenia paru dni i zjedzenia smacznych potraw, ale także miejsce obrad i spotkań w salach konferencyjnych, relaksu w kompleksach basenowych, SPA, siłowni, salonie fryzjerskim i kosmetycznym. Jest to również miejsce pracy dla personelu hotelowego, a wobec tego znajdują się tam biura, pomieszczenia socjalne oraz pomieszczenia techniczne. Z punktu widzenia projektanta instalacji wewnętrznych – klimatyzacji, wentylacji i ogrzewania, w kompleksie hotelowym znajduje się zatem wiele stref o różnorodnej specyfice, wymagających zapewnienia zróżnicowanych warunków środowiskowych. 

Uzyskanie wysokiej jakości i czystości powietrza, odpowiedniego strumienia nawiewanego świeżego powietrza, jego właściwych parametrów cieplno-wilgotnościowych oraz niskiego poziomu natężenia emitowanego dźwięku to niektóre z wymagań stawianych systemom wentylacji i klimatyzacji. Ważne jest także, aby były to instalacje energooszczędne o niskiej awaryjności, ograniczonych kosztach eksploatacji i serwisu. Jednocześnie muszą być spełnione wymagania prawne, a instalacje powinny odpowiadać aktualnym światowym trendom. 

Wśród wielu problemów projektowych do rozwiązania, istotnym zagadnieniem jest zaproponowanie odpowiedniej instalacji dla pokojów hotelowych. Są to co prawda niewielkie pomieszczenia, ale o dużym znaczeniu z punktu widzenia gości hotelowych. Instalacja wentylacji lub klimatyzacji musi być zintegrowana z architekturą wnętrza, regulowana zgodnie z aktualnymi potrzebami użytkowników, pracująca wręcz bezgłośnie i zapewniająca oczekiwany komfort cieplny i właściwą wymianę powietrza. Dopływające powietrze powinno być jak najczystsze, pozbawione większości (zależnie od skuteczności filtracji zastosowanego filtru powietrza) zanieczyszczeń, które znajdują się w powietrzu zewnętrznym i nie ulegające dodatkowemu zanieczyszczeniu w wyniku przepływu przez instalację lub urządzenie wentylacyjne, w przypadku ich złego stanu higienicznego. Aby uniknąć takiego problemu wnętrze przewodów wentylacyjnych i powierzchnie urządzeń uzdatniających powietrze opływane przez powietrze wentylacyjne powinny być regularnie kontrolowane, a w przypadku osadzenia się nadmiernej ilości zanieczyszczeń – czyszczone.

Wymagania prawne

W Załączniku do Rozporządzenia [10] zamieszczono wymagania dotyczące standardu wyposażenia technicznego hoteli, moteli i pensjonatów, w tym także dotyczące wentylacji i klimatyzacji. W Rozporządzeniu nie sprecyzowano określonych rozwiązań instalacji, ale zostały narzucone konkretne wymagania dotyczące systemu i parametrów powietrza:

• ƒƒhotele i motele 5-cio i 4-ro gwiazdkowe: 
  • w części ogólnodostępnej (hall recepcyjny, sale gastronomiczne, sale wielofunkcyjne) i w części pobytowej (jednostki mieszkalne) konieczna jest klimatyzacja (lub inne urządzenia i systemy zapewniające wymianę powietrza i utrzymanie temperatury) z parametrami powietrza wewnętrznego: temperatura latem poniżej 24°C, a zimą powyżej 20°C oraz wilgotność względna powietrza w zakresie 45÷60%.
• ƒƒ hotele i motele 3-gwiazdkowe:
  • w części ogólnodostępnej wymagana jest wentylacja mechaniczna zapewniająca wymianę powietrza oraz usuwająca zapachy w całym obiekcie, 
  • w jednostkach mieszklanych: wentylacja grawitacyjna lub mechaniczna,
  • w salach konferencyjnych hoteli/moteli kategorii ***, o ile są w obiekcie, wymagana jest klimatyzacja lub inne urządzenia i systemy zapewniające wymianę powietrza i utrzymanie temperatury latem poniżej 24°C, a zimą powyżej 20°C oraz wilgotności względnej w zakresie 45÷60%.
• ƒƒ hotele i motele 2 i 1-gwiazdkowe:
  • w części ogólnodostępnej oraz w jednostkach mieszkalnych konieczna jest wentylacja grawitacyjna lub mechaniczna.
• ƒƒw węźle sanitarno-higienicznym w hotelach i motelach wszystkich kategorii wymagana jest wentylacja mechaniczna wyciągowa (dla kategorii ** i * dopuszcza się wentylację grawitacyjną, przy centralnym zaopatrzeniu w ciepłą wodę, w węźle sanitarno-higienicznym z oknem lub przy kubaturze kabin ustępowych przekraczającej 6,5 m3).

Aby zrealizować prawidłową wymianę powietrza w danym pomieszczeniu należy zapewnić tzw. minimum higieniczne, czyli minimalny strumień powietrza zewnętrznego, umożliwiający rozcieńczenie zanieczyszczeń w powietrzu wewnętrznym do dopuszczalnego poziomu. W przypadku pomieszczeń nieprzemysłowych, przeznaczonych do ciągłego przebywania ludzi, przede wszystkim jest to dwutlenek węgla, będący produktem procesu oddychania ludzi. 

W hotelach stosuje się systemy klimatyzacji wykorzystujące do odbierania zysków ciepła powietrze lub powietrze i wodę chłodniczą. Poprawnie zaprojektowany powietrzny system klimatyzacji opiera się na starannie obliczonym strumieniu powietrza wentylacyjnego, którego ilość wynika z obciążenia chłodniczego (zyski ciepła) danego pomieszczenia i, szczególnie w budynkach o dużym przeszkleniu, jest większy od podanego strumienia minimalnego. W systemach powietrzno-wodnych klimatyzacji, gdy większość zysków ciepła odbiera woda chłodząca (np. w belkach chłodzących), zazwyczaj wystarczy doprowadzić powietrze zewnętrzne w ilości higienicznej. 

W trzech normach polskich zapisane zostały wymagane założenia projektowe dla wentylacji i klimatyzacji: PN-78/B-03421 [1], PN-83/B-03430/Az3:2000 [2] i PN-EN 15251:2012P [6]). Poniżej zamieszczono zaczerpnięte z tych norm informacje. Należy przy tym pamiętać, że normy [1, 2] są powołane w Rozporządzeniu [8]. 

Minimalny strumień powietrza zewnętrznego (wentylacyjnego)

Zgodnie z normą PN-83/B-03430/Az3:2000 [2] w budynkach zamieszkania zbiorowego minimalny strumień objętości powietrza zewnętrznego powinien wynosić:

• ƒƒdla wentylowanych pokojów mieszkalnych 20 m3/h, lecz nie mniej niż jedna wymiana powietrza na godzinę, 
• ƒƒdla pokojów klimatyzowanych oraz wentylowanych o nie otwieranych oknach: 30 m3/h,
• ƒƒw części administracyjnej hotelu minimalny strumień powietrza wentylacyjnego przy zakazie palenia wyrobów tytoniowych powinien wynosić [2]:
• ƒƒw pomieszczeniach wentylowanych 20 m3/h dla każdej przebywającej osoby,
• ƒƒw klimatyzowanych oraz wentylowanych pomieszczeniach o nie otwieranych oknach 30 m3/h dla każdej przebywającej osoby.

Z łazienek oraz ustępów przeznaczonych dla użytku indywidualnego, tak jak w budownictwie mieszkaniowym, należy usunąć następujące strumienie powietrza: z łazienki (z WC lub bez) – 50 m3/h, z wydzielonego WC – 30 m3/h. Wartości te muszą być uwzględnione w bilansie powietrza w obiekcie.

Strumień powietrza dla pomieszczeń sanitarno-higienicznych do wspólnego użytku powinien wynosić 100 m3/h dla każdego ustępu. W takich pomieszczeniach projektuje się wydzielone systemy wentylacji nawiewno-wywiewnej.

Inną metodykę określenia strumienia powietrza zewnętrznego znaleźć można w normie PN-EN 15251:2012P [6]. Uznano, że składa się on z dwóch składników związanych z emisją zanieczyszczeń:

• ƒƒod użytkowników (biozanieczyszczenia),
• ƒƒz budynku i systemów wentylacyjnych.

W tabeli 1. zamieszczono zalecane warunki minimalnej wymiany powietrza, podając: strumienie powietrza zewnętrznego konieczne do doprowadzenia ze względu na te dwa źródła zanieczyszczeń oraz krotność wymian powietrza. Podano też oczekiwany odsetek niezadowolonych, gdy do pomieszczenia doprowadzi się podany strumień powietrza wynikający z emisji biozanieczyszczeń. W pokoju (apartamencie) hotelowym powietrze doprowadzone do sypialni i salonu może być usunięte przez łazienkę. 

Zaleca się [6], aby w budynkach mieszkalnych z wentylacją mechaniczną, poza okresem przebywania użytkowników, do pomieszczenia doprowadzany był strumień powietrza wentylacyjnego określany na podstawie emisji zanieczyszczeń. Podczas nieobecności użytkowników głównym zanieczyszczeniem powietrza zwykle są zanieczyszczenia emitowane przez budynek. Wartości wskaźnikowe umożliwiające takie obliczenia zostały zamieszczone w [6] i odniesione do budynków o bardzo niskiej, niskiej emisji zanieczyszczeń oraz niespełniających kryterium niskiej emisyjności.

Temperatura i wilgotność względna powietrza wewnętrznego

(...)

Natężenie dźwięku spowodowane pracą instalacji

(...)

Filtracja powietrza nawiewanego

(...)

Kontrola i czyszczenie przewodów i urządzeń wentylacyjnych

(...)

Zakres kontroli

(...)

Metody kontroli

(...)

Częstotliwość kontroli

(...)

Ocena ilościowa zanieczyszczeń

(...)

Metody czyszczenia i dezynfekcji

(...)

dr inż. Anna CHARKOWSKA
Zakład Klimatyzacji i Ogrzewnictwa,
Politechnika Warszawska

LITERATURA:

[1] PN-78/B-03421. Wentylacja i klimatyzacja. Parametry obliczeniowe powietrza wewnętrznego w pomieszczeniach przeznaczonych do stałego przebywania ludzi.
[2] PN-83/B-03430/Az3:2000. Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. Wymagania.
[3] PN-87/B-02151/02. Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach.
[4] PN-EN 12097:2007P. Wentylacja budynków. Sieć przewodów. Wymagania dotyczące elementów składowych sieci przewodów ułatwiających konserwację sieci przewodów.
[5] PN-EN 13779:2007P. Wentylacja budynków niemieszkalnych. Wymagane właściwości systemów wentylacji i klimatyzacji.
[6] PN-EN 15251:2012P. Parametry wejściowe środowiska wewnętrznego dotyczące projektowania i oceny charakterystyki energetycznej budynków, obejmujące jakość powietrza wewnętrznego, środowisko cieplne, oświetlenie i akustykę.
[7] PN-EN 15780E. Wentylacja budynków. Sieć przewodów. Czystość systemów wentylacji.
[8] Rozporządzenie MI z dn. 12.03.2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, Dz.U 2009.56.461.
[9] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 12.04.2002 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, DzU 02.75.690.
[10] Rozporządzenie MSiT z dn. 16.11.2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie. DzU 2011.259.1553.
[11] Rozporządzenie MSWiA z dn. 7.06.2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. DzU 2010.109.719.
[12] Rozporządzenie MTBiGM z dn. 5.07.2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. DzU 201.926.
[13] TR/19 HVCA. Guide to Good Practice Internal Cleanliness of Ventilation Systems. 2008. Wlk. Brytania.
[14] Ustawa z dn. 13.09.2002 r. o produktach biobójczych. DzU 2002.175.1433.