Projektowanie instalacji wentylacji i klimatyzacji napotyka na dwa przeciwstawne sobie kierunki – jedna strona stawia na maksymalną energooszczędność, natomiast druga – na najwyższą jakość powietrza w budynku. W pierwszym przypadku „bonusy” otrzymuje się za minimalizację zużycia energii – nie zawsze we właściwym punkcie, w drugim – za maksymalizację komfortu.

Inżynierowie zajmujący się wentylacją i klimatyzacją są bardzo dumni – czują się najważniejsi, ponieważ człowiek może żyć 30 dni bez jedzenia, 8 dni bez picia, lecz tylko 3 minuty bez powietrza. Poza tym organizm człowieka zużywa dziennie około – 2÷3 litrów wody, spożywa 4 posiłki (? kg – proszę wpisać dowolną wartość) oraz około 2500 litrów powietrza. Warto się więc zastanowić, nad priorytetami.

Tym bardziej że pojęcie komfortu, czy dobrej jakości powietrza jest bardzo nieprecyzyjne. W tekście angielskiej normy CIBSE podano następującą defi nicję: „jakość powietrza wewnętrznego może być dopuszczalna, jeśli mniej niż 50% użytkowników odczuwa jakiś nieprzyjemny zapach, mniej niż 20% odczuwa dyskomfort, mniej niż 10% cierpi z powodu podrażnienia śluzówek, mniej niż 5% odczuwa irytację w okresie krótszym niż 2% czasu przebywania.

Europejska norma CEN określa swoje wymagania wentylacyjne, dzieląc użytkowników pomieszczeń na trzy grupy zadowolonych z jakości powietrza wewnętrznego: A – 85%, B – 80% i C – 70%.

Niemiecka norma DIN, przy analitycznych metodach, operuje trzema grupami zadowolonych użytkowników: 90%, 80% i 70%.

Inwestor jako zamawiający projekt instalacji (w szerszym kontekście – całego budynku) ma prawo wyboru swoich priorytetów. Z tym że nie musi na wszystkim się znać i tu jest bardzo ważne zadanie inżynierów wszystkich branż. Tu pozwolę sobie na małą (dla wielu) kontrowersję, twierdząc, że branża wentylacji i klimatyzacji będzie na tym etapie wiodąca, ponieważ w ostatecznym kształcie budynku będzie niejako najbliżej użytkownika. Właściwe założenia do projektu będą miały konsekwencje w późniejszej eksploatacji.

Często inwestorzy, na podstawie swojej niepełnej wiedzy zamawiają budynek „pasywny” „zeroenergetyczny”, „niskoenergetyczny” czy „certyfikowany”, nie do końca zdając sobie sprawę z konsekwencji tego wyboru.

Zacząć należy od tego, co mamy do wyboru. W Europie popularny jest BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method), mamy też European GreenBuilding, LEED, the WELL Building Standard, w Niemczech jest DGNB. 

Certyfikat European GreenBuilding powstał w ramach programu Komisji Europejskiej, którego celem jest podniesienie poziomu efektywnego wykorzystania energii w budynkach komercyjnych. Jest to certyfi kat przeznaczony dla energooszczędnych budynków niemieszkalnych wzniesionych w ciągu ostatnich pięciu lat lub dla budynków starszych, które będą poddane modernizacji.

Podstawowym wymaganiem certyfi katu jest zredukowanie zużycia energii wyrażonej w energii pierwotnej o 25% w porównaniu z krajowymi normami w miejscu, gdzie projekt jest realizowany. Warunek ten może być spełniony poprzez przeprowadzenie audytu energetycznego oraz symulacji energetycznej budynku. Dodatkowym wymaganiem programu europejskiego jest opracowanie planu działania w zakresie poszanowania energii (Action Plan) obejmującego czas eksploatacji budynku [1].

The WELL Building Standard® jest systemem certyfikacji stworzonym przez IWBI™ (International WELL Building Institute™) opartym na określeniu, pomiarze oraz monitoringu wpływu, jaki posiadają poszczególne elementy środowiska wewnętrznego w budynku na przebywającego w nim człowieka. Elementy środowiska wewnętrznego wyróżnione przez WELL to powietrze, woda, żywienie, oświetlenie, kondycja fizyczna, komfort oraz samopoczucie. Powyższe elementy dzielą się na przeszło 100 cech, których spełnienie wpływa na ostateczny poziom oceny.

W systemie oceny WELL wyróżniamy następujące schematy oceny:

• Core and Shell Compliance, 
• New and Existing Buildings Certifi cation,
• New and Existing Interior Certifi cation.

W zależności od uzyskanego wyniku dla schematów New and Existing Buildings oraz New and Existing Interiors możliwe jest uzyskanie trzech poziomów oceny – Silver, Gold oraz Platinum [1].

BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method) to wielokryterialny system oceny jakości budynków, będący obecnie standardem w branży nieruchomości w Europie i na świecie stosowanym przez inwestorów, deweloperów oraz najemców. BREEAM bierze pod uwagę wiele zagadnień charakteryzujących budynek, w tym:

• jakość środowiska wewnętrznego,
• efektywność energetyczną,
• dostępność środków transportu miejskiego,
• materiały budowlane,
• zarządzanie eksploatacją budynku,
• gospodarkę wodną i odpadami.

Certyfikat BREEAM przyznawany jest przez BRE (Building Research Establishment) Global na podstawie materiałów i raportu przygotowanych przez licencjonowanego asesora, który w trakcie procesu certyfi kacji współpracuje z zespołem projektowym. 

(...)

Niemieckie kryteria oceny w ramach certyfikatu DGNB (Deutschen Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen) obejmują pięć obszarów punktowych (rys. 1.). W zależności od sumy punktów, budynek zalicza się do jednej z 4 kategorii (rys. 2.).

Rys. 1. Obszary punktowane w certyfikacie DGNB

Rys. 2. Poziomy certyfi kacji DGNB

(...)

Opracowany przez US Green Building Council (USGBC), certyfikat LEED dostarcza właścicielom budynków i deweloperom zwięzłe ramy dla określenia i wdrożenia praktycznych i mierzalnych zielonych rozwiązań dotyczących projektu, budowy, eksploatacji i utrzymania budynku.

(...)

Certyfikacja kosztuje. Dotrzymanie wyznaczonych parametrów może być niezbyt drogie, ale też może być bardzo kosztowne, jeżeli do certyfi kacji przystąpi się zbyt późno. Na przykład trudno będzie na etapie wykonawczym zmienić zainstalowaną moc oświetleniową, zapewnić lepszą izolację cieplną, wydajną wentylację lub ochronę przed zbyt dużym nagrzewaniem spowodowanym światłem słonecznym. Ktoś powie – nie ma rzeczy niemożliwych. To prawda, tym niemniej dużo taniej jest to zrobić, konsultując takie rozwiązanie na etapie projektowania lub nawet koncepcji.

Pojawia się pytanie: Czy warto inwestować w jakiekolwiek certyfikaty?

Moim zdaniem na pewno warto, ponieważ pozwalają one na wielokryterialną ocenę inwestycji. Uzyskanie wysokopunktowanej oceny podnosi prestiż budynku, może skutkować wyższymi dochodami z racji wynajmu pomieszczeń, inwestycja niekoniecznie musi być droższa a eksploatacja na pewno będzie tańsza. Teoretycznie rzecz biorąc, certyfi kacja mogłaby umożliwić porównanie budynków, ale zdaniem dyplomowanych ekspertów – nie jest to takie proste ze względu na wielokryterialność oceny.

Należy się jednak dobrze zastanowić, jaki certyfi kat wybrać, a przede wszystkim, jaki jest cel naszej inwestycji. Jeżeli wyznacznikiem ma być wyłącznie zużycie energii, to można po drodze „zgubić” użytkownika.

dr inż. Jarosław MÜLLER
Instytut Inżynierii Cieplnej i Ochrony Powietrza
Katedra Ogrzewnictwa, Wentylacji, Klimatyzacji i Chłodnictwa

LITERATURA:

[1] go4e.pl „Go for Energy”.

[2] LEED Reference Guide for Green Building Design and Construction.

[3] A. KALINOWSKA–SOŁTYS: Czym jest proces certyfi kacji LEED, BREEAM…? Vademecum zielone budynki w Polsce.

[4] LEED Green Associate Study Guide. 2009 Edition.

[5] M. MOKRZYCKA: Projekt certyfi kacji pasywnego budynku w systemie LEED. Praca dyplomowa.