Reklama
 
 
 
 
Wentylacja i klimatyzacja obiektów biurowych – wymagania i zalecenia w aktach prawnych Cz. 1. Wymagania prawne dotyczące wymiany powietrza
Ocena użytkowników: / 14
SłabyŚwietny 
Data dodania: 22.11.2017

Nowoczesne biuro to nie tylko nowoczesny budynek i nowoczesne wyposażenie biurowe, ale także warunki środowiskowe odpowiadające współczesnym, coraz lepiej rozumianym, uświadamianym i dobitniej artykułowanym przez pracowników, oczekiwaniom. Zapewnienie w pomieszczeniach biurowych właściwych warunków pracy (komfortu cieplnego, akustycznego i wizualnego oraz wymaganej jakości powietrza) jest podstawą nie tylko dobrego samopoczucia pracowników, ale także wyższej produktywności podczas wykonywania obowiązków zawodowych. Instalacje techniczne mające stworzyć takie warunki muszą jednocześnie odpowiadać wymaganiom dotyczącym energooszczędności. 

 

2017 8 54 1

 

 

Wymagania prawne dotyczące wymiany powietrza

 

Jedną z podstawowych potrzeb pracowników biurowych, odnoszących się do warunków środowiskowych, jest dopływ wystarczającej ilości świeżego powietrza, poprawiającego jakość powietrza w pomieszczeniu przez rozcieńczenie zanieczyszczeń, a wśród nich dwutlenku węgla i biozanieczyszczeń wydzielanych przez ludzi, jak również zanieczyszczeń wydzielających się z materiałów budowlanych i wyposażenia pomieszczeń.

 

Wymagania prawne dotyczące zapewnienia odpowiedniej wentylacji i wielkości strumienia powietrza wentylacyjnego koniecznego do doprowadzenia do pomieszczenia biurowego są przedstawione w:

 

  • rozporządzeniach: w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, DzU 2003.169.1650 [2], w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, DzU 2015.1422 [3] 
  • normach: PN-EN 15251: 2012P [9], PN-EN 13779: 2008P [8], PN-B-03430:1983/Az3:2000 (norma wycofana dn. 7.09.2015 r.) [7]

 

W tabelach 4−9 zamieszczono zestawienie wymagań projektowych pochodzących z aktów prawnych stosowanych w Polsce do projektowania wentylacji i klimatyzacji w biurach. Ponieważ w myśl Ustawy o normalizacji [1]: „Stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne” (art. 5.3), dobrowolność daje możliwość wykorzystania zawartych w normie rozwiązań, przy równoczesnej swobodzie podejmowania decyzji – czy i jak z tych rozwiązań korzystać. W normalizacji dobrowolnej faktu dezaktualizacji normy nie należy wiązać z zakazem stosowania normy wycofanej [12]. A zatem do projektanta należy decyzja, z których norm skorzysta.

 

W tabeli 4. podano zalecenia dotyczące minimalnego strumienia powietrza zewnętrznego w biurach na podstawie trzech norm: PN-EN 15251:2012P [9], PN-EN 13779:2008P [8] i PN-B-03430:1983 /Az3: 2000 [7].

 

 

2017 8 56 1

2017 8 56 2

 

 

W normach [8] i [9] podano wymagania projektowe zależnie od kategorii pomieszczenia lub klasy jakości powietrza wewnętrznego. Zostały one przedstawione w tabeli 1. i 2.

 

 

2017 8 55 1

 

 

W celu uwzględnienia w obliczeniach strumienia powietrza niezbędnego do rozcieńczenia zanieczyszczeń emitowanych przez materiały budowlane i wykończeniowe, w normie PN-EN 15251: 2012P [9] zdefi niowano trzy typy budynków i podano dla nich dopuszczalne wartości emisji zanieczyszczeń z materiałów budowlanych (tab. 3.), rozróżniając budynki o: 

 

  • bardzo niskiej emisji zanieczyszczeń (dominujące materiały – materiały tradycyjne, naturalne, takie jak kamień, szkło i metale oraz materiały spełniające wymagania dotyczące bardzo niskiej emisji; jednocześnie w takich budynkach zabronione jest palenie wyrobów tytoniowych i nigdy wcześniej nie palono w nich tytoniu), 
  • niskiej emisji zanieczyszczeń, 
  • niespełniające kryterium niskiej emisji zanieczyszczeń.

 

W tabeli 4. znajdują się zalecane, przypadające na jedną osobę, minimalne wartości strumienia objętości powietrza zewnętrznego pochodzące z PN-EN 13779:2008P [8]. W [8] zauważono, że projektowe wartości strumienia objętości powietrza zewnętrznego mogą także uwzględniać emisje z innych źródeł, takich jak materiały budynku i jego wyposażenie. Podano także sposób działania wentylacji w okresach poza użytkowaniem pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, w przypadku braku wymagań krajowych. Metoda ta ma zapewnić wymaganą jakość powietrza wewnętrznego na początku okresu użytkowania pomieszczeń. Można skorzystać z następujących możliwości wyboru działania wentylacji poza okresem użytkowania pomieszczeń:

 

1. zapewnienia podstawowego strumienia objętości powietrza wentylacyjnego w okresie poza użytkowaniem pomieszczeń, np. stosując wywiew z pomieszczeń higieniczno-sanitarnych – podany wg PN-EN 13779 (tab. 4.),

2. wcześniejsze uruchomienie instalacji wentylacji przed rozpoczęciem użytkowania pomieszczeń (zgodne z [3]),

3. okresowe, krótkotrwałe uruchamianie instalacji wentylacji podczas okresu poza użytkowaniem pomieszczeń.

 

Zamieszczone w PN-EN 15251: 2012P [9] wymagania środowiska wewnętrznego zaleca się stosować do projektowania systemów w budynku i obliczania charakterystyki energetycznej. W tabeli 4. przedstawiono rekomendacje dla pomieszczeń biurowych, z uwzględnieniem ich kategoryzacji (opisanej w tabeli 1.). Wartości zostały podane dla osób wykonujących lekką pracę, w pozycji siedzącej (1,2 met). Zamieszczona w tabeli 5. temperatura operatywna może być obliczona w oparciu o temperaturę powietrza wewnętrznego, średnią temperaturę promieniowania otoczenia i średnią prędkość powietrza (zależność podana np. w PN-85/N-08013 [4]). Zgodnie z informacją w [9], w większości przypadków do określenia temperatury obliczeniowej dla systemów klimatyzacji można zastosować średnią temperaturę powietrza w pomieszczeniu. Jedynie gdy temperatura dużych powierzchni w pomieszczeniu znacznie się różni od temperatury powietrza w pomieszczeniu, zaleca się stosowanie temperatury operacyjnej. W tabeli 5. podano także zalecenia dotyczące projektowej wartości temperatury operacyjnej (operatywnej) według PN-EN 7730:2006P [10].

 

 

2017 8 57 1

 

 

W normie PN-EN 15251: 2012P [9] nie zamieszczono wartości wilgotności względnej powietrza dla poszczególnych kategorii i typów pomieszczeń, gdyż zgodnie z zapisami w [9], nawilżanie lub osuszanie powietrza jest zwykle wymagane tylko w budynkach specjalnych, takich jak muzea, niektóre obiekty służby zdrowia, obiekty ze sterowanymi procesami produkcyjnymi, przemysł papierniczy itp. Uznaje się, że wilgoć ma niewielki wpływ na odczucia cieplne i odczuwalną jakość powietrza w pomieszczenia przy typowych wartościach temperatury powietrza w pomieszczeniach przewidzianych do pracy biurowej (<26°C) i umiarkowanego poziomu aktywności ( < 2 met, co odpowiada średniej aktywności w pozycji stojącej, np. sprzedawca, prace domowe, obsługa lekkiej obrabiarki [10]).

 

W [9] podane jest jedynie wymaganie, aby wilgotność względna powietrza nie była niższa niż 15÷20%, gdyż taka jej niska wartość powoduje suchość i podrażnienie oczu oraz dróg oddechowych i aby nie przekraczała 70% ze względu na namnażanie się grzybów pleśniowych i bakterii w efekcie długotrwałego utrzymywania się takich warunków. Ponieważ w normie PN-EN 7730:2006P [10] zastosowano inne podejście dla tego zagadnienia, definiując konkretne wartości wilgotności względnej dla lata i dla zimy, w tabeli 6. także je podano.

 

 

2017 8 57 2

 

 

W celu przedstawienia maksymalnej wartości prędkości powietrza w pomieszczeniach skorzystano z zaleceń zawartych w normie dotyczącej komfortu cieplnego w środowisku umiarkowanym cieplnie – PN-EN 7730:2006P [10] i PN-B-03421:1973 [6] (tab. 7.).

 

 

 2017 8 57 3

 

 

Wydzielany podczas oddychania dwutlenek węgla jest ciągle (począwszy od czasu pracy opublikowanej w roku 1851 przez niemieckiego chemika i higienistę Maxa von Pettenkofera) uważany za wskaźnik zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach. Jego stężenie, zmienne w czasie, zależnie od liczby osób obecnych w pomieszczeniu, stało się podstawą do powstania systemów wentylacji dostosowujących wymaganą wielkość strumienia powietrza wentylacyjnego do aktualnego stężenia tego gazu, czyli jednocześnie zapotrzebowania na powietrze zewnętrzne służące do jego rozcieńczenia (systemy DCV − Demand Controlled Ventilation – wentylacja z regulacją według potrzeb). W przypadku takiej wentylacji zaleca się, aby stężenie CO2 nie przekraczało wartości obliczeniowych. Podczas projektowania systemów DCV należy odnieść się do zalecanych wartości przyrostu CO2 ponad jego stężenie na zewnątrz budynku (tab. 9.).

 

 

2017 8 58 1

 

2017 8 58 2

 

 

Jeżeli w tabelach 4 – 9 zamieszczono informacje nie odnosząc się do kategorii pomieszczeń, są to wymagania wspólne dla wszystkich pomieszczeń biurowych.

 

W tabeli 10. zamieszczono porównanie wyników obliczeń wymaganego minimalnego strumienia powietrza zewnętrznego według norm: PN-EN 13779:2008P [8], PN-EN 15251:2012P [9] i PN-B-03430:1983/Az3: 2000 [7] dla biura wielkopowierzchniowego (powierzchnia 150 m2, wysokość 3,5 m, zakaz palenia, budynek o niskiej emisyjności). Celem było sprawdzenie, jakie uzyskuje się różnice wielkości strumienia, korzystając z różnych, dostępnych norm w porównaniu ze stosowaną obecnie najczęściej normą [7].

 

 

2017 8 58 3

 

 

Uzyskano zbliżone wyniki dla kategorii pomieszczeń WEW3 – umiarkowana jakość powietrza wewnętrznego według PN-EN 13779:2008P [8] (tab. 2.), kategoria III – akceptowalny, umiarkowany poziom oczekiwań; który może być stosowany w przypadku budynków istniejących według PN-EN 15251:2012P [9] (tab. 1.), mieszczące się w zakresie określonym w oparciu o zalecenia zamieszczone w PN-B-03430:1983 /Az3: 2000 [7]. Należy jednak pamiętać, że w normie [7] nie uwzględnia się zwiększenia strumienia powietrza w związku z emisyjnością materiałów budowlanych i elementów wyposażenia pomieszczeń.

 

 

2017 8 59 1

 

 

 dr inż. Anna CHARKOWSKA
– Zakład Klimatyzacji i Ogrzewnictwa,
Wydział Instalacji Budowlanych,
Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska
Politechniki Warszawskiej

 

 

LITERATURA:

[1] Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o normalizacji, DzU 2015.1483.

[2] Obwieszczenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 sierpnia 2003 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, DzU 2003.169.1650.

[3] Obwieszczenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, DzU 2015.1422.

[4] PN-85/N-08013, Ergonomia. Środowiska termicznie umiarkowane. Określanie wskaźników PMV, PPD i wymagań dotyczących komfortu termicznego.

[5] PN-B-02151-02:1987/Ap1:2015-05, Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach – Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach.

[6] PN-B-03421:1978, Wentylacja i klimatyzacja – Parametry obliczeniowe powietrza wewnętrznego w pomieszczeniach przeznaczonych do stałego przebywania ludzi (norma wycofana z dn. 07-09-2015).

[7] PN-B-03430:1983/Az3:2000, Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej – Wymagania (norma wycofana z dn. 07-09-2015).

[8] PN-EN 13779: 2008P, Wentylacja budynków niemieszkalnych – Wymagania dotyczące właściwości instalacji wentylacji i klimatyzacji.

[9] PN-EN 15251: 2012P, Parametry wejściowe środowiska wewnętrznego dotyczące projektowania i oceny charakterystyki energetycznej budynków, obejmujące jakość powietrza wewnętrznego, środowisko cieplne, oświetlenie i akustykę.

[10]PN-EN 7730:2006P, Ergonomia środowiska termicznego – Analityczne wyznaczanie i interpretacja komfortu termicznego z zastosowaniem obliczania wskaźników PMV i PPD oraz kryteriów miejscowego komfortu termicznego.

[11]Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe, DzU 1998.148.973.

[12]www.pkn.pl 

 

 

POLECAMY WYDANIA SPECJALNE

  • Pompy ciepła 2023-2024

  • Pompy ciepła 2021-2022

  • Pompy ciepła 2022-2023

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2021

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2022

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2023

  • Pompy ciepła 2020-2021

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2020

  • Pompy ciepła 2019-2020

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2019

Katalog firm chłodnictwo, klimatyzacja, wentylacja

CHŁODNICTWO: Agregaty (chillery) chłodzone powietrzem, Agregaty (chillery) chłodzone wodą, Agregaty absorpcyjne, Agregaty skraplające, Aparatura kontrolno-pomiarowa, Chłodnice, Chłodnictwo w transporcie, Chłodziwa i nośniki ciepła, Czynniki chłodnicze, Dry-coolery, Drzwi chłodnicze (okucia, akcesoria), Elementy rozprężające, Filtry - osuszacze czynnika chłodniczego, Komory chłodnicze i zamrażalnicze, Kontenery chłodnicze, Maszyny do produkcji lodu (płatkarki, kostkarki), Materiały termoizolacyjne, Meble chłodnicze i zamrażalnicze, Monobloki chłodnicze, Odolejacze, separtory, Oleje sprężarkowe, Płyty warstwowe, Pompy cyrkulacyjne, Silniki, Siłowniki, Sprężarki chłodnicze, Tunele mroźnicze (kriogeniczne), Układy i aparatura regulacyjna, zabezpieczająca i nadzorująca, Urządzenia rozmrażające, Wieże chłodnicze, Wyłączniki i przekaźniki czasowe, Wymienniki ciepła (parowacze, skraplacze), Wymienniki płytowe, Zasobniki chłodu, Zawory, Zespoły spręzarkowe, Pozostałe akcesoria, Projektowanie, badania, doradztwo techniczne, certyfikacja.

KLIMATYZACJA i WENTYLACJA: Aparatura kontrolno-pomiarowa, Aparaty grzewczo-wentylacyjne, Centrale klimatyzacyjne monoblokowe, Centrale klimatyzacyjne rooftop, Centrale klimatyzacyjne sekcyjne, Chłodnice/nagrzewnice kanałowe, Czerpnie i wyrzutnie, Filtry powietrza, Kanały wentylacyjne, Klapy ppoż. (oddymiające, odcinające), Klimakonwektory, Klimatyzacja samochodowa, Klimatyzatory kompaktowe (przenośne, okienne), Klimatyzatory split, Klimatytory multi splity, Kolektory słoneczne, Kratki, nawiewniki, dysze, Kurtyny powietrzne, Materiały termoizolacyjne, Nasady kominowe, wywietrzniki, Nawilżacze (parowe, zraszające, ultradźwiękowe, komory zraszania), Oczyszczacze powietrza, Odciągi miejscowe, Okapy kuchenne, Osuszacze powietrza, Pompy ciepła, Pompy cyrkulacyjne, Przepustnice, Rekuperatory i regeneratory do odzysku ciepła, Siłowniki, Stropy, belki chłodząco-grzejące, Systemy Super Multi, Szafy klimatyzacji precyzyjnej, Tłumiki hałasu, Układy i aparatura regulacyjna, zabezpieczająca i nadzorująca, Wentylatory dachowe, Wentylatory oddymiające, przeciwwybuchowe, chemoodporne, Wentylatory osiowe, Wentylatory promieniowe, Wentylatory strumieniowe (oddymiające), Wymienniki gruntowe, Pozostałe akcesoria, Projektowanie, badania, doradztwo techniczne, certyfikacja.

MATERIAŁY, NARZĘDZIA, PRZYRZĄDY, AKCESORIA: Izolacje akustyczne, termiczne, Materiały i przyrządy lutownicze i spawalnicze, Materiały uszczelniające, Narzędzia, Rury, kształtki, akcesoria, Urzadzenia i środki czyszczące, Urządzenia do inspekcji i czyszczenia systemów wentylacyjno-klimatyzacyjnych, Urządzenia do usuwania i napełniania instalacji chłodniczych; recyklingu czynników chłodniczych, Wibroizolacje, Zamocowania i tłumiki drgań.

INNE: Zrzeszenia i organizacje, Oprogramowanie komputerowe, Portale internetowe, Targi, wystawy, szkolenia.