Czerpnie i wyrzutnie powietrza wentylacyjnego - wykonawstwo i eksploatacja
Ocena użytkowników: / 1
SłabyŚwietny 
Data dodania: 10.11.2009

W tegorocznym czerwcowym wydaniu CH&K ukazał się artykuł Pani mgr inż. Marty Chudzińskiej pt.: „Czerpnie i wyrzutnie powietrza wentylacyjnego. Rodzaje, dobór, przepisy.” Artykuł ten przybliża §152 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75 poz. 690) oraz Polską Normę PN-EN 13779:2008. „Wentylacja budynków niemieszkalnych. Wymagania dotyczące właściwości instalacji wentylacji i klimatyzacji”. Nawiązując do tej publikacji, w niniejszym artykule chciałbym przytoczyć kilka uwag oraz własnych komentarzy w oparciu o swoje doświadczenie i przeprowadzone ekspertyzy.

 

Na początku pozwolę sobie zwrócić uwagę na cztery sprawy:
1. wspomniane we wstępie dokumenty nie dotyczą tego samego rodzaju obiektów. Polska Norma nie dotyczy budownictwa mieszkaniowego. Ja zaś chciałbym skupić uwagę właśnie na tych obiektach;
2. warto również pamiętać, iż Polskie Normy, zgodnie z ustawą z 12 września 2002 r. o normalizacji [1] nie są obowiązujące, a więc nie mogą być aktem prawnym, a jedynie wskazówką;
3. dodatkowo zagadnienia czerpni i wyrzutni są również ujęte w § 140 ust. 5 oraz w załączniku nr 2, pkt. 2.3.2;
4. w Warunkach Technicznych w § 140 ust 1 przytoczona jest także Polska Norma PN-B-10425:1989 dotycząca przewodów wywiewnych.

 

 

Autorka artykułu napisała, iż zmiany wprowadzone do Warunków Technicznych nie dotyczyły §152, a więc czerpni i wyrzutni powietrza wentylacyjnego. Jednak jedna ze zmian dotyczy szczególnego rodzaju wyrzutni powietrza – odprowadzenia spalin. W warunkach technicznych usuwanie powietrza zanieczyszczonego przez ścianę zewnętrzną nie jest dopuszczone. W zmianie z 12 marca 2009 r. Dz. U. nr 56 poz. 461 zapisano w §175 możliwość usuwania spalin od kotów kondensacyjnych o mocy znamionowej do 21 kW w odległości 0,5 m od terenu i od otwieranego okna. Brak jednak unormowania odległości od czerpni powietrza.
W innych przypadkach lokalizacja czerpni posiada regulacje prawne zapisane §152. I tutaj rodzą się dwa pytania do następujących ustępów:
● Ust. 4. – dlaczego dolna krawędź czerpni dachowej nie uwzględnia wielkości pokrywy śnieżnej dla danego terenu?
● Ust. 9. – dlaczego odległość wyrzutni ściennej od okien wynosi 3 m, a od czerpni 1,5 m?

Czerpnia jest dłużej „otwarta” niż okno, a na jej powierzchni zawsze występuje podciśnienie. Rozwiązania zgodne z tym zapisem pokazano na fotografiach (rys. 1 i 2).
Wykonanie czerpni zgodne z obowiązującym §152 ust. 3. pokazano na rysunkach nr 3 i 4.
Na kolejnych rys. 5 i 6 pokazana została czerpnia terenowa z wlotem powietrza usytuowanym poniżej 2 m od terenu.
Jak szybko się można zorientować elementy instalacji pokazane na rysunkach 4, 5 i 6 są rozwiązaniami niezgodnymi z obowiązującymi wymaganiami. Z wieloma takimi przykładami miałem doczynienia, dlatego też wystąpiłem do Ministra Infrastruktury z wnioskiem, aby odległość dolnej krawędzi czerpni od terenu dotyczyła tylko czerpni powietrza nawiewanego do pomieszczeń stałego przebywania ludzi. Niestety pismo pozostało bez odpowiedzi.

 

 

Teraz nieco inny przykład...
W 2003 r. otrzymałem gazetę firmy PURMO z informacją o przyznaniu nagrody firmie, która wykonała instalację ogrzewczą z wykorzystaniem grzejników PURMO Air. System wentylacyjny PURMO Air składa się z grzejnika oraz zestawu wentylacyjnego. Idea działania jest bardzo prosta. Kanałem w ścianie zewnętrznej, umieszczonym za grzejnikiem powietrze dostaje się do komory filtracyjnej, a następnie przez grzejnik do pomieszczenia. Otwór taki należy zatem traktować jako czerpnię.
Napisałem do firmy PURMO, że grzejniki takie zainstalowane na parterze są nie zgodne z postanowieniem §152 ust. 3. Spowodowało to wystąpienie firmy PURMO do Ministerstwa Infrastruktury. W odpowiedzi Minister Infrastruktury stwierdził, że tego typu urządzenie nie jest czerpnią w rozumieniu §152 oraz w innych przepisach rozdziału 6: „Wentylacja i klimatyzacja”. W sprawie tego pisma napisałem do Ministerstwa Infrastruktury, że tego typu interpretacja nie może być załatwiona w formie pisma, lecz w formie zmiany do rozporządzenia, bowiem nie dotyczy tylko jednego podmiotu, oraz że doprowadzenie powietrza zewnętrznego pod grzejnik jest czerpnią. Według encyklopedii czerpnia to otwór w przegrodzie zewnętrznej, przez który powietrze zewnętrzne dostaje się do pomieszczenia na zasadzie różnicy ciśnień lub siły mechanicznej. Obecnie zostało to unormowane w Polskiej Normie PN-EN 13141-1:2006.

Pionowe kanały wywiewne
Prawidłowe wykonanie wyrzutni powietrza z pionowych kanałów wywiewnych zgodnie z PN-B-10425:1989 pokazano na szkicach rysunkach 8, 9 i 10.

 

 

Jak wygląda to w wykonawstwie?
W praktyce zawodowej spotkałem się z wieloma „ciekawymi” rozwiązaniami zastosowanymi przez fachowców wykonujących systemy wentylacji grawitacyjnej i mechanicznej. Przykładem mogą tutaj być pokazane na rys. 11 kanały wywiewne wykonane z elastycznej rury metalowej i sposób zadaszenia tych kanałów z wylotami powietrza (rys. 12, 13). Można pozazdrościć wykonawcy inwencji twórczej...
Prawidłowe wykonanie wylotów zgodne z PN-B-10425:1989 powinno wyglądać jak na foto nr 10.
Często przewody wentylacji wywiewnej, zwłaszcza w budynkach wielokondygnacyjnych projektowane i wykonywane są w dwóch lub w trzech szeregach. Zakończenie wylotów z potrójnego szeregu przewodów za pomocą blaszanych daszków pokazane zostało na rys.15.
Z kolei rys. 16 obrazuje wyloty z przewodów wentylacyjnych oraz spalinowych od kotłów naściennych. Układ wylotów powoduje, że w przypadku przepływu zwrotnego powietrza poprzez kanały wentylacji wywiewnej, do pomieszczenia mogą dostawać się spaliny z zawartością tlenku węgla. Taki przypadek pokazano na rys. 17, 18 i 19.
Zdarza się, że jeżeli kanały wywiewne wykonane są z przewodów ceramicznych, to niektórzy wykonawcy wyrównują kanały do poziomu dachu za pomocą młotka (rys. 20).
Osobnym problemem jest wykorzystywanie starych kominów dymowych jako wentylacyjne. Takie zastosowanie, z pozostawionymi wylotami przewodów pionowych do góry, ukazują rysunki 21 i 22.
Natomiast rysunek 23 przedstawia wylot z kanału wentylacji grawitacyjnej z wywietrzakiem i kanału wentylacji mechanicznej z wentylatorem dachowym. Czy wentylator będzie pomagał wentylacji grawitacyjnej czy przeszkadzał?

Wyrzutnie dachowe a okna połaciowe

(...)

Zespoły nawiewno-wywiewne
(...)

Podsumowanie
Moja ostania uwaga dotyczy Polskiej Normie PN-EN 137789 [7] „Zagadnienia dotyczące czerpni i wyrzutni powietrza są w załączniku A”. Niektóre zawarte tam legislacje są inne niż w Warunkach Technicznych. Zapisy w Warunkach są obowiązujące a w normach nie.
Informacji o prawidłowym usytuowaniu czerpni i wyrzutni można również szukać w PN-EN 13141-1 „Wentylacja budynków. Urządzenia do przepływu powietrza, montowane w przegrodach zewnętrznych i wewnętrznych” w części 2. „Wywiewniki i nawiewniki” oraz części 5. „Nasady kominowe i wyrzutnie dachowe”.


LITERATURA
Przepisy prawne:
[1] Rozporządzenie ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75 poz. 690).
[2] Ustawa z 12 września 2002 r o normalizacji. (Dz. U. nr 169 poz. 1386).
Polskie Normy:
[3] PN-B-01411:1999. Wentylacja i klimatyzacja. Terminologia.
[4] PN-EN 13141-1:2006. Wentylacja budynków. Badanie właściwości elementów/wyrobów do wentylacji mieszkań. Część 1: Urządzenia do przepływu powietrza, montowane w przegrodach zewnętrznych i wewnętrznych.
[5] J.w. część 2: Wywiewniki i nawiewniki.
[6] J.w. część 5: Nasady kominowe i wyrzutnie dachowe.
[7] [PN-EN 13779:2008. Wentylacja budynków niemieszkalnych. Wymagania dotyczące właściwości instalacji wentylacji i klimatyzacji.

 

POLECAMY WYDANIA SPECJALNE

  • Pompy ciepła 2023-2024

  • Pompy ciepła 2021-2022

  • Pompy ciepła 2022-2023

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2021

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2022

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2023

  • Pompy ciepła 2020-2021

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2020

  • Pompy ciepła 2019-2020

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2019

Katalog firm chłodnictwo, klimatyzacja, wentylacja

CHŁODNICTWO: Agregaty (chillery) chłodzone powietrzem, Agregaty (chillery) chłodzone wodą, Agregaty absorpcyjne, Agregaty skraplające, Aparatura kontrolno-pomiarowa, Chłodnice, Chłodnictwo w transporcie, Chłodziwa i nośniki ciepła, Czynniki chłodnicze, Dry-coolery, Drzwi chłodnicze (okucia, akcesoria), Elementy rozprężające, Filtry - osuszacze czynnika chłodniczego, Komory chłodnicze i zamrażalnicze, Kontenery chłodnicze, Maszyny do produkcji lodu (płatkarki, kostkarki), Materiały termoizolacyjne, Meble chłodnicze i zamrażalnicze, Monobloki chłodnicze, Odolejacze, separtory, Oleje sprężarkowe, Płyty warstwowe, Pompy cyrkulacyjne, Silniki, Siłowniki, Sprężarki chłodnicze, Tunele mroźnicze (kriogeniczne), Układy i aparatura regulacyjna, zabezpieczająca i nadzorująca, Urządzenia rozmrażające, Wieże chłodnicze, Wyłączniki i przekaźniki czasowe, Wymienniki ciepła (parowacze, skraplacze), Wymienniki płytowe, Zasobniki chłodu, Zawory, Zespoły spręzarkowe, Pozostałe akcesoria, Projektowanie, badania, doradztwo techniczne, certyfikacja.

KLIMATYZACJA i WENTYLACJA: Aparatura kontrolno-pomiarowa, Aparaty grzewczo-wentylacyjne, Centrale klimatyzacyjne monoblokowe, Centrale klimatyzacyjne rooftop, Centrale klimatyzacyjne sekcyjne, Chłodnice/nagrzewnice kanałowe, Czerpnie i wyrzutnie, Filtry powietrza, Kanały wentylacyjne, Klapy ppoż. (oddymiające, odcinające), Klimakonwektory, Klimatyzacja samochodowa, Klimatyzatory kompaktowe (przenośne, okienne), Klimatyzatory split, Klimatytory multi splity, Kolektory słoneczne, Kratki, nawiewniki, dysze, Kurtyny powietrzne, Materiały termoizolacyjne, Nasady kominowe, wywietrzniki, Nawilżacze (parowe, zraszające, ultradźwiękowe, komory zraszania), Oczyszczacze powietrza, Odciągi miejscowe, Okapy kuchenne, Osuszacze powietrza, Pompy ciepła, Pompy cyrkulacyjne, Przepustnice, Rekuperatory i regeneratory do odzysku ciepła, Siłowniki, Stropy, belki chłodząco-grzejące, Systemy Super Multi, Szafy klimatyzacji precyzyjnej, Tłumiki hałasu, Układy i aparatura regulacyjna, zabezpieczająca i nadzorująca, Wentylatory dachowe, Wentylatory oddymiające, przeciwwybuchowe, chemoodporne, Wentylatory osiowe, Wentylatory promieniowe, Wentylatory strumieniowe (oddymiające), Wymienniki gruntowe, Pozostałe akcesoria, Projektowanie, badania, doradztwo techniczne, certyfikacja.

MATERIAŁY, NARZĘDZIA, PRZYRZĄDY, AKCESORIA: Izolacje akustyczne, termiczne, Materiały i przyrządy lutownicze i spawalnicze, Materiały uszczelniające, Narzędzia, Rury, kształtki, akcesoria, Urzadzenia i środki czyszczące, Urządzenia do inspekcji i czyszczenia systemów wentylacyjno-klimatyzacyjnych, Urządzenia do usuwania i napełniania instalacji chłodniczych; recyklingu czynników chłodniczych, Wibroizolacje, Zamocowania i tłumiki drgań.

INNE: Zrzeszenia i organizacje, Oprogramowanie komputerowe, Portale internetowe, Targi, wystawy, szkolenia.