Wyciek jednego kilograma czynnika chłodniczego powoduje mniej więcej takie samo obciążenie środowiska jak zanieczyszczenia wywołane przejazdem ciężarówką na odcinku 16 000 km – takim obrazowym porównaniem Brytyjski Instytut Chłodnictwa zachęca do skorzystania z praktycznych porad dla serwisantów, umożliwiających skuteczne ograniczenie wycieków czynników chłodniczych z instalacji. W Polsce partnerem projektu jest Krajowe Forum Chłodnictwa. W niniejszym artykule przedstawione zostaną najważniejsze informacje dotyczące wycieków: dlaczego są ważne, skąd się biorą, jak mierzyć ich wielkość. W kolejnych numerach przedmiotem zamieszczanych publikacji będą praktyczne wskazówki radzenia sobie z newralgicznymi punktami instalacji.

Najnowszą międzynarodową inicjatywą Brytyjskiego Instytutu Chłodnictwa oraz rodzimego Krajowego Forum Chłodnictwa jest projekt Real Skills Zero. Polega on na przeniesieniu dobrych doświadczeń brytyjskich związanych z dbałością o szczelność instalacji do innych krajów – uczestników projektów. Zasadniczym celem przedsięwzięcia jest skonsultowanie materiałów i procedur opracowanych w ramach projektu Real Zero (ograniczenie wycieków w Wielkiej Brytanii w skali krajowej) we wszystkich krajach partnerskich. Po konsultacjach krajowych powstaną ulepszone poradniki dostosowane do lokalnych warunków, które pomogą projektantom, instalatorom, serwisantom i operatorom skutecznie przeciwdziałać i usuwać wycieki z istniejących urządzeń, a nowe instalacje projektować, wykonywać i eksploatować tak, by były szczelne, energooszczędne i wydajne.


ABC wycieków

Instalacja jest uznawana za szczelną pod względem wycieków, jeśli przez cały czas pracy nie ma potrzeby uzupełniania czynnika, by zachować normalne parametry pracy. W praktyce oznacza to, że z instalacji wycieka ilość czynnika nie wpływająca na jej skuteczność, wydajność i efektywność, co zazwyczaj oznacza ok. 10% wyjściowego napełnienia instalacji. Jak jednak wynika z opracowań Instytutu, wycieki na poziomie 30% wyjściowego napełnienia nie są niczym niezwykłym.

Wycieki czynników mają negatywny wpływ na środowisko – w znacznym stopniu przyczyniają się do globalnego ocieplenia. Równie ważne jak argumenty z zakresu ekologii są też kwestie techniczne. Instalacje niedopełnione są mniej wydajne (także pod względem energetycznym), mają wyższe koszty eksploatacji i mogą nie zapewnić właściwej wydajności chłodniczej. Zwiększone zużycie energii powoduje wyższe koszty eksploatacji, a więc: obsługi, czynników użytych do serwisu, energii elektrycznej czy wreszcie postojów i (znów argument środowiskowy) pośrednio wpływa na zwiększoną emisję CO₂.

Należy podkreślić, że za wycieki czynnika odpowiada użytkownik instalacji (w powstającej regulacji f-gazowej zwany operatorem). Jego zadaniem jest więc:

Wykrywanie wycieków

Podstawowym środkiem ograniczającym wycieki w istniejących instalacjach jest ich wykrywanie. Zgodnie z polskim prawem, czyli art. 8. ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową, użytkownik obowiązany jest do kontroli urządzeń, która w zależności od ilości substancji kontrolowanych w instalacji powinna odbywać się:

W europejskim rozporządzeniu f-gazowym (polskiego aktu prawnego na razie brak) są zawarte następujące wymagania:

Jeśli zostanie wykryty wyciek, trzeba go zlikwidować i ponownie sprawdzić instalację w miejscu naprawy w ciągu miesiąca. W tabeli obok przedstawiono trzy najbardziej efektywne metody wykrywania wycieków czynnika. (...)

Słabe punkty instalacji (...)