Następstwem włączenia naszego kraju w struktury UE jest także konieczność przyjęcia wspólnotowego porządku prawnego. Jednym z elementów tego procesu jest wdrażanie unijnych regulacji dotyczących fluorowanych gazów cieplarnianych. Podstawowym celem jest ochrona środowiska naturalnego zarówno dzisiaj, jak i w przyszłości. Równie ważnymi celami jest działanie przyjętych regulacji prawnych w kierunku podnoszenia świadomości ekologicznej oraz jakości działań prowadzonych w obszarze objętym regulacją. W przypadku fluorowanych gazów cieplarnianych czyli m.in. wszystkich syntetycznych czynników ziębniczych (zwanych dalej F-gazami) proponowane przepisy prawne dotyczą zarówno personelu wykonującego określone czynności z wykorzystaniem F-gazów jak również przedsiębiorstw prowadzących taką działalność. Istotnym celem wspólnotowych regulacji prawnych jest także przyczynianie się do poszerzania swobody wymiany usług i działalności gospodarczej w ramach UE. Uwzględniając, jak należy sądzić, powyższe cele Ministerstwo Środowiska po długim procesie konsultacji opublikowało w czerwcu br. nowe założenia do ustawy F-gazowej [1] wdrażającej postanowienia Rozporządzenia (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 roku [2] oraz wydanych do w/w rozporządzenia rozporządzeń szczegółowych obejmujących m.in. certyfikację personelu i firm wykorzystujących w swojej działalności F-gazy [3].

Warto przypomnieć, że w ostatnich dwóch latach poddawano już pod dyskusję różne projekty krajowych przepisów prawnych wdrażających postanowienia przepisów UE zarówno w obszarze F-gazów jak i substancji zubażających warstwę ozonową. Brak wdrożonych krajowych uregulowań dotyczących F-gazów powodował powstawanie wielu wątpliwości i pytań przedstawicieli branży chłodniczej i klimatyzacyjnej kierowanych m.in. do Centralnego Ośrodka Chłodnictwa (COCH) w Krakowie, prowadzącego od wielu lat szkolenia i certyfikację kompetencji pracowników tej branży i będącego jako jednostka szkoląca liderem w zakresie liczby przeprowadzonych szkoleń i wydanych świadectw kwalifikacji (zgodnie z Ustawą z dn. 20 kwietnia 2004 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową). COCH prowadzi także od kilkunastu miesięcy szkolenia w zakresie F-gazów zgodnie z wymaganiami rozporządzenia (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006r., który to akt prawny jest już obowiązujący we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej w tym także i w Polsce.

A oto kilka wybranych problemów dotyczących F-gazów będących najczęściej przedmiotem zapytań i konsultacji:

1. Czy osoby nie posiadające obecnie świadectwa kwalifikacji uzyskanego na mocy ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową, wskazanego przez Ministerstwo Środowiska jako certyfikat tymczasowy dla personelu nie spełniają od dnia 04-07-2009r. minimalnych wymagań, zatem nie mogą, w odniesieniu do stacjonarnych urządzeń chłodniczych klimatyzacyjnych i pomp ciepła zawierających niektóre fluorowane gazy cieplarniane oraz substancje kontrolowane, w sposób legalny wykonywać czynności takich jak:

a) kontrola szczelności urządzeń;
b) odzysk czynników ziębniczych;
c) instalacja (instalowanie);
d) konserwacja lub serwisowanie.

2. Jakie przepisy stosuje się również (a jeżeli tak to w jakim zakresie) do przedsiębiorstw z branży chłodniczej i klimatyzacyjnej zajmujących się:

a) instalacją (instalowaniem);
b) konserwacją lub serwisowaniem.

3. Czy z uwagi na zapisy w Rozporządzeniu (WE) 303/2008 należy rozumieć że certyfikaty tymczasowe nie są i nie będą uznawane poza granicami Polski? Zapisy tego rozporządzenia określają bowiem iż wzajemnego uznawania nie należy stosować do tymczasowych certyfikatów (art. 13 p.1 w/w Rozp.). Zatem obecnie praktycznie wszyscy polscy pracownicy oraz firmy nie mogą wykonywać w sposób legalny wyżej wymienionych czynności poza granicami naszego kraju (chyba, że posiadają ważny certyfikat F-gazowy wydany w innym kraju UE).

4. Uznawanie świadectw kwalifikacji za certyfikaty tymczasowe wygasa za niecały rok z dniem 4 lipca 2011 r. – czy zatem wszystkie osoby nie posiadające po tej dacie ważnego certyfikatu F-gazowego nie będą miały prawa wykonywania wszelkich czynności opisanych powyżej w odniesieniu do zawierających fluorowane gazy cieplarniane stacjonarnych urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła także i w Polsce?

5. Czy minimalne wymagania, zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 842/2006, dotyczące certyfikacji personelu i przedsiębiorstw zaangażowanych w instalację (instalowanie), konserwację lub serwisowanie urządzeń i systemów stacjonarnych urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła, pozostają w mocy i mają zastosowanie również w stosunku do małych urządzeń zawierających poniżej 3 kg (F-gazów)? Jednocześnie, czy minimalne wymagania dla personelu zaangażowanego jedynie w kontrolę wycieków odnoszą się tylko do zastosowań zawierających 3 kg lub więcej oraz (6 kg lub więcej w przypadku hermetycznie zamkniętych systemów) F-gazów?

Jest wiele pojawiających się tego typu pytań i wątpliwości. Dlatego też szczególnie ważne jest, aby powstała dobra i przemyślana polska ustawa, i to w możliwie krótkim czasie z uwagi na nieprzekraczalne ramy czasowe. Opublikowane przez Ministerstwo Środowiska początkiem czerwca 2010 r. nowe założenia są, jak należy sądzić, efektem dyskusji z reprezentantami środowiska oraz korekt wprowadzonych wymaganiami krajowej legislacji. Powstał więc dobry projekt założeń do krajowej ustawy umożliwiający wdrażanie wymagań rozporządzenia (WE) nr 842/2006, rozwiązywanie również wyżej wymienionych wątpliwości i problemów, a także ułatwiający realizację, czekającej na wprowadzenie, regulacji dotyczącej substancji zubożających warstwę ozonową (SZWO).

Podstawowymi zaletami przedstawionego projektu dokumentu „Założenia do projektu ustawy o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych [1] zwanych dalej założeniami są komplementarność, przejrzystość, a przede wszystkim możliwość zapewnienia, w przygotowanej na ich podstawie stosownej ustawie, realizacji wymienionych na wstępie niniejszego artykułu celów legislacyjnych dotyczących F-gazów. Proponowane w założeniach rozwiązania dotyczące najważniejszej kwestii - krajowego systemu certyfikacji personelu i firm – spełniają wymagania przepisów UE, rozwiązują problem F-gazów „na dzisiaj”, ale, co jest chyba główną ich zaletą, rozwiązują problem F-gazów i mogące się pojawić inne problemy dotyczące kompetencji personelu i firm w przyszłości. Proponowany w założeniach krajowy system weryfikacji kompetencji personelu i firm obejmuje zgodnie z wymaganiami rozporządzenia [2]: certyfikację personelu i firm (akredytowane jednostki certyfikujące), ocenę kompetencji (jednostki oceniające) oraz szkolenia (jednostki prowadzące szkolenia). (...)