Nowa klasyfikacja pomieszczeń i nowe zalecenia dotyczące oceny działania klimatyzacji w szpitalach. W oparciu o wymagania przedstawione w normie DIN 1946-4:2008
Ocena użytkowników: / 5
SłabyŚwietny 
Data dodania: 25.12.2010
Ze względu na brak nowoczesnych, krajowych wytycznych projektowania wentylacji i klimatyzacji w obiektach służby zdrowia, nadążających za światowymi tendencjami w zakresie wzrastających wymagań dotyczących czystości powietrza w najbardziej krytycznych pomieszczeniach szpitalnych, często sięga się po zagraniczne dokumenty. Najszerzej znane i stosowane w Polsce są normy i wytyczne niemieckie. W obowiązującej wersji normy DIN 1946-4 [2], opublikowanej w grudniu 2008 roku, znajdują się zalecenia dotyczące zarówno projektowania klimatyzacji (m.in. parametry powietrza, wymagane strumienie powietrza wentylacyjnego), jak również nowy sposób oceny pomieszczeń o najwyższych wymaganiach w zakresie czystości powietrza. Metoda ta, polegająca na określeniu stopnia zabezpieczenia strefy chronionej przed wpływem zanieczyszczeń z otoczenia, jest dla nas całkowicie nowym podejściem do oceny poprawności pracy instalacji klimatyzacyjnych. Zasady przeprowadzenia takiej oceny oraz inne wybrane zalecenia, wśród nich pomiar intensywności turbulencji powietrza w obszarze chronionym w salach operacyjnych, zostały omówione w niniejszym artykule.

Zadania klimatyzacji w szpitalach

Zalecenia zawarte w normie dotyczą planowania, budowy i klasyfikacji systemów wentylacji i klimatyzacji w pomieszczeniach służących do badania pacjentów, przeprowadzania zabiegów i operacji (oraz pomieszczeń towarzyszących). Nie dotyczą natomiast zakładów leczenia specjalnego, w których przebywają pacjenci z chorobami wysoce zakaźnymi (także ze skutkiem śmiertelnym).

Systemy wentylacji i klimatyzacji w obiektach służby zdrowia powinny spełniać następujące zadania:

-„„ zapewniać komfort cieplny,
-„„ odprowadzić powstające zyski ciepła,
-„„ ograniczyć stężenie szkodliwych substancji gazowych oraz nieprzyjemnych zapachów,
- ograniczyć stężenie drobnoustrojów (w ramach kontroli zakażeń wewnątrzszpitalnych) oraz cząstek stałych,
-„„ kompensować niekorzystne warunki środowiskowe wewnętrzne i zewnętrzne (np. nieotwieralne okna, pomieszczenia wewnętrzne, duże zanieczyszczenie powietrza zewnętrznego),
-„„ zarządzać obciążeniem cieplnym.

Poza spełnieniem wymagań specyficznych dla szpitali, systemy wentylacji i klimatyzacji powinny również realizować wymagania, dotyczące bezpieczeństwa pracy, ochrony przeciwpożarowej, być przyjazne dla użytkownika, jak również łatwe w utrzymaniu.

Klasyfikacja pomieszczeń czystych

Podstawowym źródłem zakażenia w zakładach opieki zdrowotnej jest sam pacjent chorujący na chorobę zakaźną. Dowody można znaleźć np. w pochodzących z 2002 r. publikacjach World Health Organization, w których omówiono przypadki autozakażenia salmonellozą oraz przypadki rozprzestrzenianie infekcji wywołanej przez paciorkowce grupy A, gruźlicę, wirusowe zapalenie wątroby. Inne źródła infekcji to nosiciele chorób zakaźnych, zanieczyszczenia powietrza wewnętrznego i zewnętrznego lub woda użytkowa czy mikroorganizmy rozwijające się wewnątrz budynku oraz wewnątrz systemu wentylacji lub klimatyzacji.

Poza koniecznością zapewnienia odpowiedniej higieny budynku oraz instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, niezbędne jest doprowadzenie bardzo czystego powietrza do obszarów szpitalnych, w których przebywają pacjenci o osłabionym chorobą układzie immunologicznym, ograniczając w ten sposób (lub zdecydowanie minimalizując) niebezpieczeństwo infekcji.

Powietrze pozbawione zanieczyszczeń stałych oraz mikroorganizmów w stopniu wystarczającym w stosunku do przeznaczenia pomieszczenia, będzie pomagało nie tylko zapewnić właściwe warunki dla pacjentów, ale także będzie chronić personel przed zakażeniami wynikającymi z codziennego kontaktu z osobami chorymi. A przecież wiadomo, że personel medyczny jest grupą zawodową o wysokim i bardzo wysokim stopniu narażenia na zachorowania. W Stanach Zjednoczonych ocenia się, że absencja chorobowa pracowników szpitali jest o 40% wyższa niż osób o innych zawodach. Pielęgniarki są najbardziej narażone na zakażenia szpitalne, zwłaszcza wywołane patogenami, przenoszonymi przez krew i płyny ustrojowe. Stanowią one aż 63% chorych pracowników służby zdrowia, lekarze: 24%.

W celu zapewnienia właściwego poziomu higieny w pomieszczeniach szpitalnych, zależnie od ich przeznaczenia i sposobu wykorzystania, została wprowadzona klasyfikacja pomieszczeń ze względu na czystość mikrobiologiczną powietrza.

Jedyna polska klasyfikacja czystości powietrza zapisana została w pochodzących z roku 1984 „Wytycznych projektowania szpitali ogólnych” [5], wprowadzonych do stosowania przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej jako materiał pomocniczy obowiązujący przy projektowaniu szpitali nowych i zalecany przy podejmowaniu prac modernizacyjno-remontowych w szpitalach istniejących. W Zeszycie 5 wytycznych pt. „Wentylacja i klimatyzacja” podzielono pomieszczenia w szpitalach na trzy grupy, zależnie od dopuszczalnych ilości bakterii w powietrzu.

Zgodnie z tą klasyfikacją czystości pomieszczeń w szpitalu odnoszącą się do ilości bakterii w powietrzu (aktualne normy i wytyczne w państwach europejskich klasyfikację pomieszczeń opierają na stężeniu ilościowym wszystkich drobnoustrojów, a nie tylko bakterii), wyróżnia się [5]:

„„ - I klasę czystości pomieszczeń (pomieszczenia o najwyższej możliwie aseptyce – minimalny poziom bakterii) o dopuszczalnym stężeniu bakterii wynoszącym 70 bakterii/1m3 powietrza,
-„„ II klasę czystości pomieszczeń (pomieszczenia o niskim poziomie bakterii) o dopuszczalnym stężeniu bakterii wynoszącym 300 bakterii/1m3 powietrza,
-„„ III klasę czystości pomieszczeń (pomieszczenia o normalnym poziomie bakterii) o dopuszczalnym stężeniu bakterii wynoszącym 700 bakterii/1m3 powietrza.

Zgodnie z omawianymi, krajowymi wymaganiami, do pomieszczeń I klasy czystości należą [5]:

-„„ sale operacyjne wysokoaseptyczne (transplantacja, operacje serca, ciężkie poparzenia, operacje mózgu),
-„„ boksy jałowe,
-„„ pracownie płynów infuzyjnych – boks napełniania,
-„„ sale łóżkowe specjalne (oparzenia).

Do pomieszczeń II klasy czystości zalicza się [5]:

-„„ sale operacyjne aseptyczne,
-„„ sale operacyjne septyczne,
-„„ sala gipsu w zespole operacyjnym,
-„„ intensywna opieka medyczna wraz z pomieszczeniami łóżkowymi,
-„„ sale pooperacyjne,
-„„ pokoje wcześniaków,
-„„ pomieszczenia przygotowania chorego (przy sali operacyjnej),
-„„ pomieszczenia przygotowania lekarzy (w zespole operacyjnym),
-„„ korytarze zespołu operacyjnego „czyste”, „„ jw. „brudne”,
-„„ sterylizatornie w zespole operacyjnym.

Natomiast w normie DIN 1946-4:2008- 12 [2] (tak samo, jak zdefiniowano w jej wcześniejszej wersji), zgodnie z zaleceniami RKI (Robert Koch Institute), podzielono pomieszczenia w szpitalach na dwie klasy czystości mikrobiologicznej: I oraz II. Klasę I podzielono na dwie podklasy: Ia oraz Ib:

-„„ klasa Ia – sale operacyjne z nawiewem powietrza, realizowanym jako przepływ laminarny, w celu uzyskania obszaru chronionego, obejmującego pole operacyjne oraz stolik narzędziowy ze sterylnymi narzędziami,
-„„ klasa Ib – sale operacyjne z wentylacją mieszającą lub nawiewem jednostronnym,
-„„ klasa II – zwykłe wymagania dotyczące małej ilości mikroorganizmów w powietrzu.

Przez obszar chroniony rozumie się strefę stanowiska operacyjnego lub zabiegowego i miejsce pracy zespołu operacyjnego w jałowej odzieży medycznej oraz obszar przeznaczony na pokrycia sterylne (prześcieradła i chusty chirurgiczne) oraz stół na sterylne narzędzia i materiały.

Wielkość obszaru chronionego zależeć będzie od rodzaju przeprowadzanej operacji. Na podstawie zdobytej w praktyce wiedzy, stwierdzono [2], że jego powierzchnia powinna wynosić 3x3 m. Uzyskuje się ją, stosując strop laminarny o wymiarach 3,2x3,2 m. (...)

Określenie stopnia ochrony (...)

Kontrola pracy instalacji (...)

Metodyka przeprowadzania oceny turbulencji strumienia laminarnego powietrza

Ocena intensywności turbulencji przepływającego w pomieszczeniu powietrza jest stosowana jako miara zmian szybkości powietrza względem jej wartości średniej (względne odchylenie standardowe). Intensywność turbulencji wyrażona jest w %.

Intensywność turbulencji jest stosunkiem standardowego odchylenia prędkości powietrza do średniej prędkości powietrza w rozpatrywanej przestrzeni. Obliczenie wartości liczbowej turbulencji wykonuje się na podstawie wzoru (4).



gdzie:
SDv – średnie standardowe odchylenie od średniej wartości prędkości przepływu powietrza, m/s;
V¯ – średnia prędkość powietrza, m/s.

Dla celów testów opisanych w normie [2], stosuje się następującą klasyfikację przepływu powietrza, opartą o wielkość intensywności turbulencji:

-„„ przepływ powietrza o intensywności turbulencji <5% – przepływ laminarny,
-„„ przepływ o intensywności od 5% do 20% – przepływ niskoturbulentny,
-„„ przepływ o intensywności >20% – przepływ turbulentny.

W pomiarach wykonywanych w salach operacyjnych, określenie intensywności turbulencji powietrza pozwala ustalić, czy nawiewnik laminarny rzeczywiście zapewnia nawiew powietrza o niskiej turbulencji w obrębie obszaru chronionego.

Zgodnie z zapisem w normie [2], jeżeli intensywność turbulencji czystego, filtrowanego powietrza wypływającego pionowo z laminizatora nawiewnika laminarnego ma wartość mniejszą lub równą 20%, wówczas można przyjąć, że taki przepływ powietrza skutecznie zapobiega przedostawaniu się zanieczyszczeń zawartych w powietrzu zewnętrznym (spoza sali operacyjnej) do sali operacyjnej.

Podczas testu wykonuje się dwie serie pomiarów na wysokości 1,2 m nad poziomem wykończonej podłogi, w miejscach dokładnie wskazanych w normie. W czasie pierwszej serii pomiarów czujniki są ustawione prostopadłe do kierunku przepływu powietrza w płaszczyźnie pomiaru, natomiast podczas drugiej serii czujniki obraca się o 90°. Pomiary wykonuje się w pomieszczeniu bez stołów operacyjnych i stołów narzędzi chirurgicznych.

Podczas pomiarów określa się prędkość przepływu, temperaturę i intensywność turbulencji w płaszczyźnie pomiaru.

W obszarze chronionym średnia intensywność turbulencji w każdym punkcie pomiarowym (z wyjątkiem naroży) powinna być mniejsza lub równa 20%, a średnia intensywność turbulencji w każdym narożu: mniejsza lub równa 30%.

Jeżeli w czasie tego testu nie zostaną spełnione wymagania dla obszaru chronionego, wówczas zaleca się oddzielnie skontrolować skuteczność samego wypływu powietrza z nawiewnika laminarnego. W tym celu instaluje się, tymczasowo (tylko na czas wykonywania pomiarów), stabilizator przepływu wokół całej płaszczyzny wypływu powietrza z nawiewnika, na wysokości 1,0 m nad poziomem gotowej podłogi. W takich warunkach należy powtórzyć pomiary intensywności turbulencji. Umożliwia to rozróżnienie oddziaływania wpływu czynników zewnętrznych (np. geometria pomieszczenia, przepływ powietrza wywiewanego) i działaniem nawiewnika laminarnego.

Podczas tego testu, przeprowadzanego ze stabilizatorem umocowanym wokół nawiewnika laminarnego, uzyskać powinno się następujące wyniki:

-„„ średnia intensywność turbulencji w każdym punkcie pomiarowym (z wyjątkiem naroży) ≤15%,
-„„ średnia intensywność turbulencji w każdym narożu: ≤25%.

LITERATURA


[1] BRUNNER A.: Current hospital guidelines in Germany and in Switzerland. The new German Standard DIN 1946-4: Ventilation in hospitals, 2009. http://www.bht.ch/de/pdf/ referate/090508_DIN1946-4_eng_090507.pdf
[2] DIN 1946-4: 2008. Ventilation and air conditioning – Part 4: Ventilation in hospital.
[3] Nawiewnik skośny z filtrem absolutnym typu HA. www. aw-klima.com.pl/nawiewniki.html
[4] VDI 2167, part 1, Building services in hospitals. Heating, ventilation and air-conditioning. Draft, December 2004.
[5] Wytyczne projektowania szpitali ogólnych. Instalacje sanitarne. Zeszyt 5: Wentylacja i Klimatyzacja. Opracowane przez Biuro Studiów i Projektów Służby Zdrowia. Warszawa, 1984.
 

POLECAMY WYDANIA SPECJALNE

  • Pompy ciepła 2023-2024

  • Pompy ciepła 2021-2022

  • Pompy ciepła 2022-2023

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2021

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2022

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2023

  • Pompy ciepła 2020-2021

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2020

  • Pompy ciepła 2019-2020

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2019

Katalog firm chłodnictwo, klimatyzacja, wentylacja

CHŁODNICTWO: Agregaty (chillery) chłodzone powietrzem, Agregaty (chillery) chłodzone wodą, Agregaty absorpcyjne, Agregaty skraplające, Aparatura kontrolno-pomiarowa, Chłodnice, Chłodnictwo w transporcie, Chłodziwa i nośniki ciepła, Czynniki chłodnicze, Dry-coolery, Drzwi chłodnicze (okucia, akcesoria), Elementy rozprężające, Filtry - osuszacze czynnika chłodniczego, Komory chłodnicze i zamrażalnicze, Kontenery chłodnicze, Maszyny do produkcji lodu (płatkarki, kostkarki), Materiały termoizolacyjne, Meble chłodnicze i zamrażalnicze, Monobloki chłodnicze, Odolejacze, separtory, Oleje sprężarkowe, Płyty warstwowe, Pompy cyrkulacyjne, Silniki, Siłowniki, Sprężarki chłodnicze, Tunele mroźnicze (kriogeniczne), Układy i aparatura regulacyjna, zabezpieczająca i nadzorująca, Urządzenia rozmrażające, Wieże chłodnicze, Wyłączniki i przekaźniki czasowe, Wymienniki ciepła (parowacze, skraplacze), Wymienniki płytowe, Zasobniki chłodu, Zawory, Zespoły spręzarkowe, Pozostałe akcesoria, Projektowanie, badania, doradztwo techniczne, certyfikacja.

KLIMATYZACJA i WENTYLACJA: Aparatura kontrolno-pomiarowa, Aparaty grzewczo-wentylacyjne, Centrale klimatyzacyjne monoblokowe, Centrale klimatyzacyjne rooftop, Centrale klimatyzacyjne sekcyjne, Chłodnice/nagrzewnice kanałowe, Czerpnie i wyrzutnie, Filtry powietrza, Kanały wentylacyjne, Klapy ppoż. (oddymiające, odcinające), Klimakonwektory, Klimatyzacja samochodowa, Klimatyzatory kompaktowe (przenośne, okienne), Klimatyzatory split, Klimatytory multi splity, Kolektory słoneczne, Kratki, nawiewniki, dysze, Kurtyny powietrzne, Materiały termoizolacyjne, Nasady kominowe, wywietrzniki, Nawilżacze (parowe, zraszające, ultradźwiękowe, komory zraszania), Oczyszczacze powietrza, Odciągi miejscowe, Okapy kuchenne, Osuszacze powietrza, Pompy ciepła, Pompy cyrkulacyjne, Przepustnice, Rekuperatory i regeneratory do odzysku ciepła, Siłowniki, Stropy, belki chłodząco-grzejące, Systemy Super Multi, Szafy klimatyzacji precyzyjnej, Tłumiki hałasu, Układy i aparatura regulacyjna, zabezpieczająca i nadzorująca, Wentylatory dachowe, Wentylatory oddymiające, przeciwwybuchowe, chemoodporne, Wentylatory osiowe, Wentylatory promieniowe, Wentylatory strumieniowe (oddymiające), Wymienniki gruntowe, Pozostałe akcesoria, Projektowanie, badania, doradztwo techniczne, certyfikacja.

MATERIAŁY, NARZĘDZIA, PRZYRZĄDY, AKCESORIA: Izolacje akustyczne, termiczne, Materiały i przyrządy lutownicze i spawalnicze, Materiały uszczelniające, Narzędzia, Rury, kształtki, akcesoria, Urzadzenia i środki czyszczące, Urządzenia do inspekcji i czyszczenia systemów wentylacyjno-klimatyzacyjnych, Urządzenia do usuwania i napełniania instalacji chłodniczych; recyklingu czynników chłodniczych, Wibroizolacje, Zamocowania i tłumiki drgań.

INNE: Zrzeszenia i organizacje, Oprogramowanie komputerowe, Portale internetowe, Targi, wystawy, szkolenia.