O funkcjonalności instalacji wentylacyjnej nie decydują tylko montaż i projekt, ale także odpowiednie jej użytkowanie i konserwacja. Aby zapewnić dopływ świeżego powietrza do wnętrza budynków trzeba dbać o higieniczny stan instalacji, poprzez okresowe jej czyszczenie oraz dezynfekcje.

Firma Vita-Vent, która zajmuję się czyszczeniem instalacji wentylacyjnych oraz wszystkimi pracami towarzyszącymi wraz z firmą Alnor, producentem i dystrybutorem systemów wentylacyjnych, opracowały schemat utrzymania odpowiedniego stanu higienicznego instalacji wentylacyjnych – począwszy od procesu projektowania, kończąc na eksploatowaniu.
Korzyści wynikające z utrzymywania prawidłowego stanu higienicznego instalacji:
- czyste i zdrowe powietrze wewnątrz budynku zapewnia komfort oraz bezpieczeństwo osobom w nim przebywającym,
- zmniejszenie ryzyka powstawania takich dolegliwości jak: alergie, bóle głowy, zmęczenie, katar, podrażnienie oczu, nudności,
- zmniejszenie zagrożenia pożarowego,
- zwiększenie żywotności instalacji.

Rys. 1. Elementy rewizyjne ALNOR

Etap przygotowania instalacji wentylacyjnej
Na etapie projektowania ważne jest zapewnienie łatwego dostępu do instalacji w co najmniej trzech punktach:
1. umożliwienie łatwego poruszania się przy kanałach,
2. dostęp do wnętrza kanałów, poprzez zamontowanie już w fazie instalacji kanałów wentylacyjnych, elementów rewizyjnych,
3. zminimalizowanie przeszkód w instalacji, które uniemożliwiają przejście narzędziom czyszczącym (brak w instalacji klap ppoż., tłumików, przepustnic).

Rys. 4. Kanały wentylacyjne przed oraz po czyszczeniu

Elementy umożliwiające i ułatwiające czyszczenie instalacji wentylacyjnych (...)

Zasady montażu elementów rewizyjnych (...)

Czyszczenie oraz dezynfekcja instalacji wentylacyjnej (...)

Przepisy związane z koniecznością czyszczenia instalacji wentylacyjnych
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dn. 16.08.1999 w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych (DzU 74/99) określa warunki techniczne użytkowania budynków mieszkalnych, wraz ze związanymi z nimi instalacjami i urządzeniami technicznymi.
§ 13.1. Warunki i sposób użytkowania urządzeń technicznych i instalacji oraz wyroby użyte do ich napraw i konserwacji nie mogą powodować pogorszenia właściwości użytkowych czynnika dostarczanego za pomocą tych urządzeń i instalacji.
§ 22.1. Instalacje i urządzenia wentylacyjne powinny w okresie ich użytkowania zapewniać możliwość skutecznej wymiany powietrza w pomieszczeniach zgodnie z warunkami założonymi w projekcie.
§ 22.2. Instalacje i urządzenia wentylacyjne, w okresie ich użytkowania powinny być utrzymywane w stanie technicznym zapewniającym sprawność i niezawodność funkcjonowania.
§ 23. W okresie użytkowania instalacji i urządzeń wentylacyjnych, należy zapewniać:
1) pełną drożność i szczelność przewodów i urządzeń,
2) utrzymanie pełnego wymaganego przekroju kratek wentylacyjnych,
3) realizację wymaganych robót konserwacyjnych i remontowych,
4) realizację zaleceń pokontrolnych wydawanych przez upoważnione organy kontroli i nadzoru,
5) w razie uzasadnionej potrzeby – kontrole stanu technicznego instalacji i urządzeń wentylacyjnych.

Zgodnie z zapisami Prawa Budowlanego (DzU 2000 nr 106 poz. 1126), Art. 62.1 instalacje gazowe oraz przewody kominowe – dymowe, spalinowe i wentylacyjne powinny być poddawane okresowej kontroli nie rzadziej niż raz do roku.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 12.04.2002 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU Nr 75 z dn. 15.06.2002, poz. 690), w rozdziale VI zawiera następujące zapisy:
§ 147, ust. 1. Wentylacja i klimatyzacja powinny zapewniać odpowiednią jakość środowiska wewnętrznego, w tym wielkość wymiany powietrza, jego czystość, temperaturę, wilgotność względną, prędkość ruchu w pomieszczeniu, przy zachowaniu przepisów odrębnych i wymagań Polskich Norm dotyczących wentylacji, a także warunków bezpieczeństwa pożarowego i wymagań akustycznych określonych w rozporządzeniu.
§ 153, ust. 6. Przewody powinny być wyposażone w otwory rewizyjne umożliwiające oczyszczenie wnętrza tych przewodów, a także innych urządzeń i elementów instalacji, o ile konstrukcja nie pozwala na czyszczenie w inny sposób niż przez te otwory, przy czym nie należy ich sytuować w pomieszczeniach o podwyższonych wymaganiach higienicznych.
§ 154, ust. 5. W przypadku pomieszczeń o specjalnych wymaganiach higienicznych należy stosować centrale wentylacyjne i klimatyzacyjne umożliwiające utrzymanie podwyższonej czystości wewnątrz obudowy, wyposażone w oświetlenie wewnętrzne i wzierniki do kontroli stanu centrali z zewnątrz.
§ 154, ust. 6. Urządzenia wentylacji mechanicznej i klimatyzacyjnej powinny być zabezpieczone przed zanieczyszczeniami znajdującymi się w powietrzu zewnętrznym, a w szczególnych przypadkach w powietrzu obiegowym (recyrkulacyjnym), za pomocą filtrów (…).
Z zapisów Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji (DzU 2003 nr 121 poz. 1138) § 30, ust. 2. wynika, że w obiektach (...) usuwa się zanieczyszczenia z przewodów wentylacyjnych co najmniej raz w roku, jeżeli większa częstotliwość nie wynika z warunków użytkowych.
Norma PN-EN 12097:2007 Wentylacja budynków. Sieć przewodów. Wymagania dotyczące elementów składowych sieci przewodów ułatwiających konserwację sieci przewodów wprowadza zalecenie, zgodnie z którym należy montować elementy systemów wentylacyjnych w taki sposób, aby w przyszłości mogły być demontowane w celu czyszczenia. W sytuacji, gdy nie można zastosować takiego rozwiązania, należy instalować elementy rewizyjne, pozwalające na dostęp do kanałów.
Według normy PN-EN 13779:2007 Wentylacja budynków niemieszkalnych. Wymagane właściwości systemów wentylacji i klimatyzacji, należy dostosować wszystkie elementy składowe instalacji wentylacyjnych do przyszłych kontroli stanu higienicznego oraz procesów czyszczenia.

Rys. 5. Klapy rewizyjne firmy ALNOR zamontowane podczas czyszczenia instalacji wentylacyjnej przez Vita-Vent

Dorobek prawny Unii Europejskiej
Zapisy prawne obowiązujące na terenie Unii Europejskiej, wprowadzają szczegółowe wymagania dotyczące okresowej kontroli poziomu higienicznego systemów wentylacyjnych oraz zasad ich czyszczenia.
UE wprowadziła normę BS EN 15780, Ventilation for buildings. Ductwork. Cleanliness of ventilation systems. Norma ta opisuje wymagania i procedury dotyczące oceny stanu higienicznego instalacji wentylacyjnych oraz metod ich czyszczenia. W szczególności określa:
- sposób oceny poziomu higieny instalacji,
- zasady kwalifikowania ciągów do czyszczenia,
- częstotliwość inspekcji i czyszczenia;
- dobór właściwych metod czyszczenia;
- zasady kontroli wykonanych prac.

Korzyści wynikające z prawidłowego stanu higienicznego instalacji wentylacyjnej są ogromne. Dlatego zachęcamy Państwa do zapoznania się z tym zagadnieniem. Dodatkowe informacje uzyskają Państwo, kontaktując się z firmami Vita-Vent lub Alnor.

*** Artykuł przygotowany na podstawie Bazy wiedzy Alnor.

AUTOR: Przemysław KOŁBON
– Vita-Vent s.c., Alnor Systemy Wentylacji sp. z o.o.