Temat energochłonności urządzeń i systemów dotyczy każdego przedsiębiorstwa czy firmy w różnym zakresie. Zakres ten wynika przede wszystkim ze specyfiki owej firmy, a więc technologii, jakich się w niej wykorzystuje w celu zapewnienia ciągłości pracy.

Z powyższego wynika główne przesłanie dotyczące działań ograniczających zużycie energii w Tesco – żadne działanie nie może negatywnie oddziaływać na jakość sprzedawanego produktu, a tym samym na zadowolenie klienta.
W firmach zajmujących się handlem artykułami spożywczymi najistotniejszymi z punktu widzenia energochłonności systemami są układy chłodnicze, na kolejnym miejscu – oświetleniowe, następnie klimatyzacja, wentylacja i ogrzewanie. Ze względu na konieczność utrzymania łańcucha chłodniczego (dla produktów spożywczych wymagających przechowywania w temperaturze około 0°C i niższej) szczególnie dużą uwagę w obiektach handlowych poświęca się instalacji chłodnictwa spożywczego. Tak jest również w Tesco.
Firma Tesco stale powiększa gamę dostępnych produktów chłodzonych i mrożonych, reagując w ten sposób na rosnące potrzeby rynku w tym obszarze. Jest dla firmy zatem koniecznością nieustanne rozwijanie swoich instalacji chłodniczych. Aby wzrost wielkości instalacji nie przekładał się proporcjonalnie na wzrost zużycia energii stosuje się wiele różnych zabiegów mających na celu ograniczanie zużycia energii przez systemy chłodnicze.
W zasadzie każdy element instalacji chłodniczej ma wpływ na jej energochłonność, a więc prawie każdy jej element można z punktu widzenia zużycia energii optymalizować.
Główne obszary optymalizacji w instalacjach chłodniczych, to:
- źródło chłodu,
- wyposażenie chłodnicze (regały, lady, szafy, wanny, szafo-bonety itd.),
- pomieszczenia chłodni/mroźni.

Rys. 1. Kurtyny nocne

Rys. 2. Ograniczniki w regałach chłodniczych

Źródło chłodu – sprężarki

W przypadku źródła chłodu, a więc sprężarek – sprawa wydaje się być stosunkowo oczywista. Sprężarki ze względu na swoje ograniczenia technologiczne w łatwy sposób identyfikowalne są do grupy mniej lub bardziej energooszczędnej. Ze względu na możliwość optymalnego pokrycia zapotrzebowania na chłód, w Tesco stosowane są głównie sprężarki śrubowe, typu scroll lub digital scroll. Ograniczeniem dla sprężarek typu scroll jest ich moc, co w przypadku rozbudowanej instalacji niesie za sobą konieczność zastosowanie dużej ilości tych urządzeń.
Spotykamy także rozwiązania opierające się wyłącznie na sprężarkach tłokowych. Wówczas kierunkiem optymalizującym zużycie energii jest stosowanie mechanicznej regulacji wydajności oraz falownika. Rozwiązanie takie zastosowane zostało w jednym z magazynów centralnych Tesco, gdzie na instalacji amoniakalnej osiągnięto redukcję zużycia energii o 18%. Aplikując to rozwiązanie w 48 hipermarketach, w połączeniu z regulacją parametrów pracy instalacji freonowych, osiągnięto średnio 14% redukcji zużycia energii.
Ważne jest również, aby automatyka, która nadzoruje pracę całego systemu umożliwiała (dzięki zbieraniu możliwie dużej ilości informacji z instalacji) utrzymywanie optymalnych warunków pracy dla systemu, powodując tym samym jego większą efektywność energetyczną i wydłużenie żywotności instalacji.

Rys. 3. Szyby szklane w regałach chłodniczych

Wyposażenie chłodnicze (regały, lady, szafy, wanny, szafo-bonety itd.)

Zawory AKV
Elektroniczne zawory rozprężne typ AKV zostały zastosowane w miejsce termostatycznych zaworów rozprężnych. Podstawowym aspektem przemawiającym za tym rozwiązaniem jest możliwość elastycznego dostosowania mocy chłodniczej do zmieniających się potrzeb. Oszczędności wynikające z zastosowania tego rozwiązania osiągają poziom do 10÷15%.

Kurtyny nocne
W celu zminimalizowania strat chłodu, szczególnie w okresach wolnych od handlu (noce, święta), zamyka się regały chłodnicze i ogranicza tym samym intensywną wymianę ciepła zachodzącą na styku przestrzeni regału i ciągów komunikacyjnych sali sprzedaży. Podstawowym rozwiązaniem stosowanym w celu odseparowania tych dwóch różnych temperaturowo środowisk są kurtyny nocne (rys. 1), które wg różnych źródeł ograniczają zużycie energii nawet do 40%. Wg analiz przeprowadzanych w Tesco oszczędności, jakie wynikają ze stosowania tego rozwiązania w godzinach nocnych (między 23 a 6 rano) osiągają wartość do 15%. Minusem tego rozwiązania jest czas, w którym możemy z niego korzystać. Kolejnym jest żywotność kurtyn, która wpływa na opłacalność inwestycji, choć tu, w przypadku zastosowania kurtyn, tzw. wolnozwijalnych możemy spodziewać się jego wydłużenia. Biorąc powyższe pod uwagę, oszczędność wynikająca z tego rozwiązania w cyklu dobowym nie przekracza 8%.

Rys. 4. Szyby szklane w regałach mroźniczych

Ograniczniki w regałach chłodniczych
Kolejnym pomysłem na odseparowanie przestrzeni chłodzonej od sali sprzedaży jest instalowanie szklanych ograniczników na krawędzi półki dolnej tzw. bazy, w taki sposób, aby stanowiły one powiększenie przestrzeni, z której wentylatory czerpią powietrze obiegowe (rys. 2). W ten sposób ulega zwiększeniu ilość powietrza zasysanego z przestrzeni już schłodzonej względem ilości powietrza ciepłego z sali. Taki zabieg skutkuje oszczędnościami energii na poziomie 7%.

Szyby w regałach chłodniczych oraz pokrywy w wannach/regałach mroźniczych
Kolejnym i wydaje się, że zarazem optymalnym rozwiązaniem służącym możliwie trwałemu odseparowaniu przestrze ni chłodzonej/ mrożonej od ciepłej jest stosowanie drzwi i pokryw szklanych czy to w wersji przesuwanej czy otwieranej (rys. 3 i 4). Doświadczenia Tesco wskazują, że oszczędności energii z tytułu zainstalowania tego typu rozwiązań sięgają nawet 30%. W przypadku obiektów małego formatu przekłada się to na 17% oszczędności całego sklepu.

Rys. 6. Dodatkowe drzwi wahadłowe w pomieszczeniach chłodni / mroźni

Rys. 7. Dodatkowe drzwi wahadłowe w pomieszczeniach chłodni / mroźni

Oświetlenie fluorescencyjne – LED (...)

Wentylatory energooszczędne (...)

Pomieszczenia chłodni/mroźni

Kurtyny w chłodniach/mroźniach (...)

Spójrz na ekologię (...)

AUTOR: mgr inż. Paweł MROCZEK
– menadżer Działu Inżynierskiego i Energii Tesco Polska sp. z o.o.