W okresie ostatnich 30 lat technologia VRF jest jedną z najdynamiczniej rozwijanych technologii klimatyzacji. Znakomita większość nowych rozwiązań znajduje natychmiastowe zastosowanie w VRF’ach, a część jest opracowywana specjalnie na potrzeby tego systemu.

Rys. 1. Porównanie wskaźnika EER oraz masy urządzeń dla kolejnych wersji AIRSTAGE

Systemy typu VRF są układami klimatyzacji komfortu wykorzystującymi zjawisko przemiany fazowej (odparowania lub skraplania) czynnika chłodniczego w jednostkach końcowych. Do głównych cech tego typu systemów, odróżniających je od pozostałych rozwiązań dostępnych na rynku, należą:
- przemiana fazowa w jednostkach końcowych – zwanych jednostkami wewnętrznymi, która odróżnia je od systemów wykorzystujących czynnik pośredni np. systemów wody lodowej,
- wielojednostkowość – czyli możliwość łączenia w ramach jednego systemu chłodniczego wielu jednostek zewnętrznych i wewnętrznych, która to cecha odróżnia te systemy od systemów split oraz monoblokowych,
- zmienny przepływ czynnika chłodniczego, rozumiany jako różny przepływ w różnych miejscach instalacji chłodniczej w tym samym czasie. Ta cecha odróżnia systemy VRF od systemów multi split.

Na to, że ostatnia z wymienionych cech jest głównym wyróżnikiem wskazuje nawet nazwa systemów: Variable Refrigerant Flow (zmienny przepływ czynnika) w przypadku większości światowych producentów takich jak: Fujitsu, Toshiba, Mitsubishi, Sanyo, LG czy Gree oraz Variable Refrigerant Volume (zmienna ilość czynnika) w przypadku firmy Daikin.
Powyższy zestaw producentów nie jest przypadkowy i wskazuje na to, że systemy ze zmiennym przepływem czynnika są produktem głownie azjatyckich koncernów: Japońskich, Koreańskich i Chińskich. Oczywiście w dzisiejszych realiach rynkowych większość producentów nawet tych znanych głównie z systemów grzewczych ma w swojej ofercie systemy VRF, ale albo są one efektem współpracy np. Toshiba – Carrier, albo są dostarczane przez innych producentów.
Historia systemów VRF nie jest długą historią, co świadczy o tym, że systemy te należą do najnowszych osiągnięć techniki klimatyzacji komfortu. Szacunek natomiast budzi dynamika rozwoju tej technologii.
Pierwsze urządzenia VRF pojawiły się w 1982 roku, kiedy to firma Daikin zaprezentowała system klimatyzacji ze zmiennym przepływem czynnika. Był to system z jedną jednostką zewnętrzną i czterema jednostkami wewnętrznymi.
Prawdziwy rozwój systemów VRF nastąpił w latach 90 ubiegłego wieku i w pierwszej dekadzie XXI wieku, który to trwa do dzisiaj. Rozwój ten jest spowodowany włączeniem się do swoistego wyścigu centrów R&D pozostałych producentów: Fujitsu, Mitsubishi, Sanyo (obecnie Panasonic), a jego kierunek wyznaczony jest przez następujące postulaty:
- zmniejszenie szkodliwego wpływu  na środowisko naturalne przez: zwiększenie efektywności energetycznej, zmniejszenie emisji hałasu, stosowanie czynników chłodniczych nie powodujących degradacji środowiska naturalnego,
- zmniejszenie gabarytów urządzeń,
- zmniejszenie wymaganej przestrzeni instalacyjnej,
- wzrost ergonomii układów oraz rozwój systemów sterowania i zarządzania,
- poszerzenie możliwości montażowych jednostek wewnętrznych i zewnętrznych,
- uproszczenie montażu,
- zwiększenie samokontroli systemów. (...)

Początki systemów klimatyzacyjnych
- 1929 r. pierwszy klimatyzator pokojowy, wyprodukowany przez General Electric;
- 1958 r. pierwsza pompa ciepła opracowana przez firmę Daikin – funkcja ogrzewania w urządzeniach klimatyzacyjnych;
- 1961 r. Toshiba po raz pierwszy uruchomiła masową produkcję klimatyzacji, podzielonej na dwa bloki początek masowej produkcji systemów split;
- 1969 r. pierwszy układ multi split wyprodukowany przez firmę Daikin;
- 1981 r. Toshiba przedstawiła pierwszy system multi split z płynną regulacją mocy;
- 1982 r. – pierwszy układ typu VRF – Daikin

Podsumowanie
Wprowadzane nowe technologie oraz układy automatyki spowodowały, iż systemy VRF stały się realną konkurencją zarówno dla dużych centralnych systemów klimatyzacji, jak i dedykowanych do małych obiektów. Niezależnie od zapotrzebowania chłodu VRF stanowi alternatywę dla pozostałych rozwiązań systemów split, czy systemów wody lodowej.
Mocna pozycja na rynku klimatyzacji wynika dzisiaj przede wszystkim z:
- prostego i odpornego na pomyłki procesu doboru i projektowania,
- nowoczesnych niezawodnych podzespołów,
- prostego montażu,
- małych wymagań przestrzeni instalacyjnej,
- ciągłego i skutecznego monitoringu pracy,
- wyjątkowo korzystnych wskaźników energetycznych, czyli niskich kosztów eksploatacji,
- elastycznej pracy w funkcji chłodzenia, grzania i odzysku ciepła.

Światowy rynek systemów VRF szacowany jest na około 600 000 jednostek zewnętrznych sprzedawanych w ciągu roku, przy czym około 90 000 z tego przypada na Europę. Najwięksi odbiorcy systemów VRF to Chiny, Japonia i Korea Południowa, którzy zamawiają łącznie ponad 400 000 jednostek rocznie. Co roku notowany jest przyrost sprzedaży, chociaż jest on zależny od rynku (np. w Europie z początkiem nastania kryzysu w 2009 roku nastąpił spadek sprzedaży, a rynki azjatyckie w tym czasie zanotowały wzrost o około 40÷50 proc.). Na lata 2008÷2013 szacuje się, iż przyrost sprzedaży globalnej osiągnie około 6 proc. – największy obok systemów kanałowych split przyrost sprzedaży urządzeń klimatyzacyjnych (na podstawie raportu BSRIA). (...)

AUTOR:
Michał ZALEWSKI
- Kierownik Sekcji Szkoleń, Akademia KLIMA-THERM