Trudności w definiowaniu odpadu wiążą się z brakiem obiektywnego kryterium pozwalającego wyróżnić taką kategorię substancji i przedmiotów. W grę wchodzą kryteria techniczne i ekonomiczne oraz niewątpliwie wiążące się z ochroną środowiska.

Nikomu jak dotąd, nie udało się opisać w sposób jednoznaczny cech charakterystycznych odpadów urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych. Dylematy definicyjne okazują się przy bliższej analizie, przede wszystkim dylematami praktycznymi, wpływającymi na skuteczność przyjmowanych rozwiązań prawnych. Nie sposób, więc prowadzić dalszych rozważań bez próby uporządkowania podstawowych wiadomości w tym zakresie. Służyć temu celowi ma w swoim założeniu analiza reprezentatywnych tendencji w wybranych regulacjach prawnych. Problemy te powrócą również podczas rozważań dotyczących poprawności i trafności rozwiązań przyjętych przez ustawodawcę polskiego - tym bardziej, że komentowany przepis stanowi recepcję rozwiązań przyjętych w prawie WE (dyrektywa 75/442/EWG o odpadach).

Urządzenia HVAC&R jak najbardziej mogą odpowiadać defi- nicyjnej istotowości odpadu. W tym celu można wyprowadzić wniosek, że o możliwości niezastosowania przepisów o odpadach decydować będzie faktyczna ocena procesu organizacyjno-technologicznego w każdym indywidualnym przypadku oddzielnie. Zatem w konsekwencji, to przedsiębiorca uznaje co w jego ocenie będzie już stanowiło odpad, a co jeszcze będzie chciał poddać procesom organizacyjno-technologicznym.

Urządzenia chłodnicze i klimatyzacyjne będące odpadami są niewątpliwie jednym z istotniejszych zagrożeń dla środowiska. Stwarzają specyficzne problemy związane tak z prewencją – a więc zapobieganiem ich powstawaniu i ewentualną minimalizacją – jak i z późniejszym postępowaniem – bądź w postaci ich odzysku (wykorzystania czy przetworzenia), bądź unieszkodliwienia.

Jednocześnie, jako odpady nie stanowią bytu tak uchwytnego, jak istnienie innych rodzajów zagrożeń dla środowiska, w postaci chociażby rożnego rodzaju substancji i energii, których emisja podlega kontroli w procesach produkcyjnych. Istnienie odpadu, przykładowo w postaci chłodnicy, wymaga stwierdzenia, dla kogo i w jakich okolicznościach staje się ona odpadem. Zjawisko to funkcjonować może w zasadzie tylko w danej społeczności, której poziom życia i zdolność produkcyjna przesądza, co w określonych warunkach może być uznane za odpad. Nie jest to wszakże kryterium precyzyjne. Co więcej, potoczne rozumienie takich pojęć jak odpady, rzeczy zbędne, rzeczy ponownie wykorzystywane, śmieci itp. nie uwzględnia najczęściej wymagań dyktowanych względami ochrony środowiska, pewności działalności gospodarczej i obrotu, czystości i porządku, a nawet w skrajnych wypadkach bezpieczeństwa publicznego.

Specyfika zagrożeń, jakie niesie ze sobą istnienie zjawiska powstawania odpadów, skłania współcześnie wszystkich ustawodawców do wyodrębnienia tych zagadnień z ogólnej regulacji dotyczącej ochrony środowiska – co często jest podkreślane uchwalaniem odrębnych aktów prawnych, choć nie zmienia to istoty owej regulacji.

Wyodrębnienie takie ma przede wszystkim charakter materialno- prawny. W istocie najważniejszym jest to, że uznanie danego przedmiotu (np. zużytych chłodnic) za odpad powoduje zastosowanie odrębnego reżimu prawnego – zwykle nakładającego szersze spektrum obowiązków na zainteresowane podmioty niż inne działy prawa ochrony środowiska

Ideałem w tej dziedzinie, jest poddanie reglamentacji prawnej całego okresu fizycznego istnienia odpadu w celu niedopuszczenia do jego niekontrolowanego przeniknięcia do środowiska. W takim ujęciu, istotą regulacji poświęconej odpadom jest wymuszenie na ich posiadaczu ściśle określonych działań, które nazwać można gospodarowaniem odpadami zgodnie z przyjętymi rozwiązaniami, jakie w tej materii stanowi art. 3 ust. 3 pkt 1 ustawy o odpadach. Mogą one polegać tylko na trwałej izolacji zużytych urządzeń od środowiska, lub na takim przekształceniu, aby przestały odpowiadać warunkom określonym w obowiązującej definicji. Posiadacz odpadów nie może w sposób legalny zwolnić się z tych obowiązków – nawet poprzez zaniechanie dotychczasowej działalności (jedynym wyjątkiem jest tu przekazanie odpadów odbiorcy przejmującego obowiązki zagospodarowania).

Podmiot będący posiadaczem odpadu (...)

Stan faktyczny (...)

Uwagi końcowe
Na koniec rozważań, należy zwrócić uwagę, iż przepisy prawa nie definiują pojęcia pozbywania się, należy więc odwołać się do potocznego znaczenia tego słowa. Ocena czy zachodzi pozbywanie się lub zamiar pozbywania musi być odniesiona każdorazowo do okoliczności stanu faktycznego ocenianego przypadku. Ocena taka jest niejednokrotnie (szczególnie w przypadku przesłanki zamiaru pozbywania się) niezwykle trudna ze względu na subiektywny charakter tej przesłanki.

W każdym przypadku zachodzi konieczność zbadania nie tylko zachowania, ale też woli posiadacza. Wprawdzie pierwszorzędne znaczenie ma ocena dokonywana przez dany podmiot władający urządzeniem, w stosunku do którego rozważana jest jego kwalifikacja jako odpadu, jednak organ ochrony środowiska może w praktyce dokonać oceny odmiennej, bazując na obiektywnych okolicznościach przemawiających za uznaniem, iż zachowanie posiadacza przedmiotu lub substancji powinno być zakwalifikowane jako działanie w zamiarze pozbycia się lub działanie świadczące o zamiarze pozbycia się w przyszłości (posiadacz powinien liczyć się w takim przypadku z tym, że organ kwalifikując dany przedmiot jako odpad obciąży jego posiadacza negatywnymi konsekwencjami niedochowania formułowanych przepisami prawa wymagań dotyczących sposobu postępowania z nim).

Najemca jest przy tym wytwórcą odpadu w rozumieniu ustawy o odpadach ponieważ to on swym działaniem doprowadził do jego powstania. Jako chwilę powstania odpadu określić należy w takim przypadku (w przypadku, gdy o kwalifikacji danego przedmiotu, jako odpadu przesądza zamiar pozbycia się tego przedmiotu) chwilę, z którą taki zamiar powstał.

Bez znaczenia przy tym dla zakresu obowiązków najemcy, jako posiadacza odpadu (obowiązków publicznoprawnych) pozostaje fakt, iż posiada on względem wynajmującego określone zobowiązania wynikające z zawartej umowy najmu.

PODSTAWA PRAWNA:
Ustawa o odpadach (Dz. U. 2010 r. Nr 185 poz. 1243 ze zm.)