dr inż. Anna CHARKOWSKA

Miejscowa wentylacja wywiewna ze stanowiska pracy jest ważną instalacją w zakładach przemysłowych. Ogranicza emisję zanieczyszczeń do otaczającego powietrza, a tym samym zapewnia ochronę zdrowia pracowników. W poprzedniej części omówione zostały rozwiązania odciągów zanieczyszczeń i pyłów, zaś w bieżącej skupimy się na oczyszczaniu powietrza wywiewanego.

Proces ten realizowane jest metodą wielostopniową za pomocą kolejnych urządzeń o różnej efektowności filtracji, związanej z wielkościami frakcji zatrzymanych pyłów. Jako pierwszy stopień filtracji może być stosowany cyklon lub komora osadcza. Kolejny etap oczyszczania powietrza zachodzi na dokładniejszych urządzeniach, takich jak np. elektrofiltry, odpylacze workowe lub ramowe z materiałami filtracyjnymi oraz filtry patronowe (cylindryczne, wypełnione drobno plisowanym materiałem filtracyjnym np. PTFE).

Propozycje doboru odpylaczy i filtrów zależnie od rodzaju zanieczyszczenia (przemysłu), temperatury powietrza przedstawiono na przykładzie informacji zamieszczonych w [7]

Rys. 1. Filtr workowy OPS-800 SEP z separatorem iskier [fot. PATRON]

Filtry workowe

Typowy filtr workowy składa się z następujących podzespołów:

• konstrukcja wsporcza,
• zsyp,
• komora filtracyjna,
• komora oczyszczonego powietrza,
• wkłady filtracyjne (kosz, worek filtracyjny),
• elementy układu regeneracji worków (zbiornik sprężonego powietrza, zawory elektromagnetyczne, rury przedmuchowe).

Rys. 2. Przejezdny odciąg spawalniczy FOK 1000 M. Posiada układ czyszczenia filtrów patronowych impulsem sprężonego powietrza [fot. PATRON]

Filtry workowe pulsacyjne poziome znajdują zastosowanie zwłaszcza w przemyśle materiałów budowlanych, odlewniczym i chemicznym.

Filtry workowe pulsacyjne o okrągłych wkładach filtracyjnych zamocowanych pionowo, stosowane są przede wszystkim w przemyśle materiałów budowlanych, ciepłowniczym, szklarskim, drzewnym, spożywczym jak również odlewniczym i chemicznym.

Rys. 3. Filtr blokowy FB 1200012. Centralna jednostka filtracyjna typu FB z układem czyszczenia filtrów impulsem sprężonego powietrza i wentylatorem w obudowie dzwiękochłonnej [fot. PATRON]

Filtry stanowiskowe nabojowe (patronowe)

Filtry patronowe zaprojektowane do pracy w ciężkich warunkach muszą cechować się dużą odpornością mechaniczną na uszkodzenia i wysoką skutecznością zatrzymania zanieczyszczeń pyłowych. Wykonywane są z funkcją samooczyszczania – impulsem sprężonego powietrza. Znajdują zastosowanie w układach filtrowania powietrza w procesach spawania, zgrzewania, malowania proszkowego lub też w procesach produkcyjnych w przemyśle farmaceutycznym [2] oraz procesach szlifowania, polerowania, pakowania materiałów sypkich, obróbce tworzyw sztucznych, przesypywaniu środków spożywczych, obróbce żeliwa [1].

Rys. 4. A.Dust 4F - patronowy filtr o odwróconym przepływie do pyłów suchych firmy Absolent Szwecja [fot. MENEGON]

Jako materiały filtracyjne mogą być stosowane [2]:

• celuloza – s tosowana najczęściej,
• mieszanka celulozowa-syntetyczna – zatrzymuje bardzo drobny, agresywny chemicznie pył,
• włókna syntetyczne z dodatkami: ognioodpornymi, hydrofobowymi, aluminiowanymi, membraną PTFE (membrana porowata z polifluoroetylenu, czyli potocznie teflonu) – do oczyszczania powietrza o wysokiej temperaturze z bardzo agresywnych środowisk pracy.

Rys. 5. Patronowy filtr z górnym wlotem do pyłów suchych firmy Absolent Szwecja [fot. MENEGON]

Filtry lokalizowane są w pobliżu źródeł pylenia, co powoduje wymierne oszczędności na energii elektrycznej pobieranej przez wentylator. Przez zastosowanie plisowanych wkładów nabojowych (generowanych pneumatycznie) charakteryzują się małymi gabarytami w porównaniu do swojej skuteczności. Na skutek bardzo dużej efektywności oczyszczania powietrza możliwy jest, przy właściwym doborze parametrów pracy i materiału filtracyjnego, po oczyszczeniu, napływ powietrza do pomieszczenia, z którego zostało pobrane. Uzyskuje się w ten sposób lepszą gospodarkę cieplną w okresie grzewczym, bez strat ciepła pojawiających się, gdy zasysane ze stanowiska pracy zanieczyszczone, ale ogrzane powietrze po oczyszczeniu jest usuwane na zewnątrz.

Rys. 6. A.Smoke 40 - samoociekający filtr do mgły i dymu olejowego firmy Absolent Szwecja [fot. MENEGON]

Filtry mechaniczne workowe

(...)

Filtrocyklony pulsacyjne

(...)

Odpylacze mokre przewałowe

(...)

Odpylacze cyklonowe

(...)

Cyklony typu D i Dc

(...)

Filtry elektrostatyczne (elektrofiltr)

(...)

LITERATURA:

1. Filtrowentylacja stanowisk pracy, http://www.icd.pl/wentylacja-miejscowa.xml  
2. Filtry patronowe. Karta katalogowa SFM Filtry. http://www.sfm.pl/filtry_patronowe.html,151,0,33 
3. GLIŃSKI M.: Ograniczanie zapylenia na stanowiskach pracy. CIOP. Warszawa, 1999.
4. GLIŃSKI M.: Optymalizacja parametrów powietrza w pomieszczeniach pracy. Miejscowa wentylacja wywiewna. Poradnik. Dom Wydawniczy Medium. Warszawa, 2007.
5. GLIŃSKI M.: Skuteczność urządzeń wentylacji miejscowej wywiewnej. Bezpieczeństwo Pracy 6/2003. s. 24–28.
6. Gospodarka odpadami drzewnymi. Kompletne rozwiązania odciągu i transportu pyłu i wiórów. www.nederman.pl
7. Karty katalogowe. http://ekofiltr.pl/pl/oferta/filtry_workowe_fpk/ 
8. MALICKI M.: Odciągi miejscowe. Poradnik projektanta. Arkady. Warszawa, 1959.
9. MALICKI M.: Wentylacja i klimatyzacja. PWN. Warszawa, 1980.
10. Międzynarodowa karta charakterystyki zagrożeń zawodowych – galwanizer. http://www.ciop.pl/10938.html
11. Międzynarodowa karta charakterystyki zagrożeń zawodowych – spawacz łukiem elektrycznym. http://www.ciop.pl/10907.html
12. Międzynarodowa karta charakterystyki zagrożeń zawodowych – stolarz. http://www.ciop.pl/10944.html
13. Odciągi trocin FT. http://www.jaroma.com.pl/
14. Organizacja pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP BIP. http://www.mikrofirmabhp.pl/5797.html
15. Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Socjalnej z dnia 11.09.1996 r. w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki. DzU 96.121.571.
16. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 23 lipca 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy procesach galwanotechnicznych. DzU 09.126.1043.
17. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych. DzU 00.40.470.
18. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 stycznia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy czyszczeniu powierzchni, malowaniu natryskowym i natryskiwaniu cieplnym. DzU 04.16.156.
19. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. DzU 03.169.1650 z późn. zm.
20. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU 02.217.1833.
21. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach przemysłu cukierniczego. DzU 02.97.875.
22. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki. DzU 05.81.716.
23. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy. DzU 2012 poz. 890.
24. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych. DzU 05.11.86.
25. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych. DzU 09.105.869.
26. Urządzenia filtrowentylacyjne – pyły – EGO. http://www.klimawent.com.pl
27. Wentylacja stanowisk spawalniczych. http://www.icd.pl/ wentylacja-stanowisk-spawalniczych.xml
28. www.nederman.pl
29. Zagrożenia i ochrona przed zagrożeniami. http://www.mikrofirmabhp.pl/5862.html
30. PAŁACH A.: Wentylacja i klimatyzacja. Podstawy. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej. Wrocław, 2009.