Najnowsze badania PMR pokazują, że w przypadku 30 największych pod względem powierzchni komercyjnych centrów przetwarzania danych w Polsce, z klimatyzacji precyzyjnej korzystano w 26 z 30 obiektów, natomiast 70% największych centrów danych w kraju stosuje free-cooling jako element systemu chłodzenia pomieszczeń serwerowych.

Firma badawcza PMR co roku przygotowuje cykliczny raport dotyczący polskiego rynku centrów danych. Zbierając informacje i potwierdzając dane na potrzeby raportu oraz w celu lepszego zrozumienia sytuacji na rynku centrów przetwarzania danych w Polsce, odbyliśmy wizytacje on-site w sumie w ponad 20 czołowych komercyjnych centrach danych w kraju, zlokalizowanych w Katowicach, Krakowie (i Skawinie k. Krakowa), Łodzi, Poznaniu, Toruniu, Warszawie i Wrocławiu. Na miejscu mieliśmy możliwość przeprowadzenia bezpośrednich wywiadów pogłębionych z dyrektorami technicznymi, dyrektorami marketingu i zarządem. Ponadto odbyliśmy rozmowy telefoniczne z innymi dostawcami obecnymi na polskim rynku. Odwiedziliśmy również kilkanaście mniejszych serwerowni i kontaktowaliśmy się z kilkudziesięcioma lokalnymi dostawcami, udostępniającymi przestrzeń pod kolokację i hosting w Polsce. Dzięki wizytacjom i rozmowom uzyska- liśmy bardziej obiektywny obraz rynku, faktycznego stanu infrastruktury w centrach przetwarzania danych w Polsce i lepiej poznaliśmy plany rozwoju dostawców w kolejnych latach.

Centra przetwarzania danych oraz serwerownie pracują w trybie ciągłym, co powoduje, że moc pracujących tam urządzeń ma decydujący wpływ na opłaty za energię elektryczną. Dodatkowym czynnikiem kosztowym są straty energii elektrycznej, generowane przez systemy zasilania gwarantowanego i dystrybucji. Poza tym postęp technologiczny powoduje, że sprzęt można zmieścić na coraz mniejszej przestrzeni, co w rezultacie – przynajmniej teoretycznie – oznacza zwiększenie gęstości mocy i wymaga bardziej wydajnych systemów chłodzenia. To właśnie koszty energii elektrycznej generowane przez systemy zasilania i chłodzenia są głównym elementem składowym całkowitego kosztu utrzymania centrum przetwarzania danych. Aby zwiększyć sprawność energetyczną swoich data center, firmy modernizują je lub budują nowe, wyposażając w bardziej nowoczesne rozwiązania. Szczególnie najwięksi dostawcy kładą nacisk na odpowiednio wysoki poziom sprawności zasilaczy UPS i przetwornic zapewniających zmniejszenie poboru energii. Dodatkowym elementem, który wykorzystują operatorzy, są systemy pozwalające na szczegółową analizę termiczną poszczególnych szaf w serwerowni, co pozwala na rozmieszczenie urządzeń w taki sposób, aby zapewnić im uzyskanie optymalnych warunków chłodzenia.

Coraz powszechniejsze są również systemy tzw. free-coolingu, pozwalające na wykorzystanie w procesie chłodzenia temperatur panujących na zewnątrz serwerowni. Innymi słowy, free-cooling pozwala na schłodzenie „wody lodowej” bez angażowania sprężarek chłodniczych. Oszczędności w tym przypadku mogą wahać się od 20% do nawet 75%. Warto podkreślić, że free-cooling włącza się już przy temperaturze kilkunastu stopni powyżej zera, co w zasadzie pozwala na jego wykorzystanie – w mniejszym lub większym zakresie – niemalże w ciągu całego roku. Doświadczenia operatorów pokazują, że w Polsce występuje przeciętnie 5÷10 nocy rocznie (w porze letniej), kiedy wykorzystanie free coolingu nie jest w ogóle możliwe. Spośród 30 największych centrów danych w kraju 70% deklarowało na początku 2016 roku korzystanie z free-coolingu.

W polskich realiach, mimo przewidywań sprzed kilku lat, nie następuje natomiast dynamiczny wzrost skali gęstości upakowania serwerów, co przekładałoby się na zwiększenie poboru mocy pojedynczej szafy rack, choć niewielkie zmiany w tym zakresie są stopniowo zauważalne.

Z naszych obserwacji w wizytowanych obiektach wynika, że o ile można znaleźć obiekty, gdzie faktyczny pobór mocy na wybrane szafy przekracza 12 kW, a maksymalny deklarowany pobór osiąga nawet 30 kW, o tyle w praktyce przeciętny pobór mocy w obiektach jest kilkakrotnie niższy i nadal waha się w granicach 3÷3,5 kW w przypadku obiektów mniejszych i 4÷5 kW w przypadku obiektów większych. Czołowi operatorzy centrów danych najczęściej posiadają infrastrukturę, instalacje i elementy klimatyzacji precyzyjnej (87% największych centrów danych w kraju), pozwalające na obsługiwanie większej gęstości na szafę, jednak faktycznie rzadko występuje taka konieczność. Wynika to z prostej kalkulacji, że schłodzenie szafy o wyższej gęstości zwykle wiąże się ze skokowo rosnącymi wymaganiami stawianymi systemom zasilania i chłodzenia, co wprost przekłada się na wyższe koszty, więc firmy rezygnują z tego rodzaju instalacji na rzecz mniejszej gęstości.

W przypadku dedykowanych zamówień ze strony większych podmiotów, czy w wybranych obiektach, zdarza się zapotrzebowanie na większą gęstość, jednak nadal średnia dla całego rynku mieści się w przedziale 3÷4 kW.

Generalnie z uwagi na modernizację obiektów już istniejących i ich rozbudowę centra danych cechują rozbieżności w standardzie i wykorzystywanych rozwiązaniach w zależności od konkretnej części obiektu. W przypadku średnich centrów danych (200÷1000 m² powierzchni), a tym bardziej mniejszych, serwerowni poniżej 200 m² spełnienie wysokich wymagań nie zawsze ma biznesowe uzasadnienie, gdyż inna jest grupa docelowa usług lokalnych, mniejszych graczy, a inna dla usług dużych i bardzo dużych centrów zarządzanych przez liderów rynku. Małe i średnie fi rmy oraz indywidualni użytkownicy niekoniecznie są gotowi zapłacić za wyższe poziomy redundancji czy chłodzenia, akceptując warunki mniej sterylne i wymagające pod względem bezpieczeństwa, a uzyskując dzięki temu ofertę korzystniejszą cenowo.

Paweł OLSZYNKA
Główny Ekspert Rynku
ICT w firmie PMR