Do 2020 roku Unia Europejska ma zamiar wprowadzić w życie założenia dotyczące klimatu, które opracowano już w 2007 roku. Chce to zrobić za pomocą pakietu klimatyczno – energetycznego, który stanowi zbiór przepisów prawnych, o wiążącym charakterze, a dotyczących głównych problemów środowiskowych naszego globu. Gdyby udało się zrealizować ten cel, miałoby to bardzo pozytywne skutki dla środowiska na Ziemi.

Co to jest „Europa 2020”?

Za trzy lata wkroczymy w „lata dwudzieste”. Unia Europejska założyła, że ta dekada ma być dziesięcioleciem zmian i stabilizacji, czasem realizacji wielkich inicjatyw społeczno-gospodarczych. Chociaż pakiet klimatyczno-energetyczny nie wynika z projektu „Europa 2020”, warto wspomnieć i o tej inicjatywie. Dlaczego? Ponieważ w zakresie dbałości o klimat i środowisko pokrywa się ona swoimi postulatami z pakietem. Ponadto w sposób kompleksowy próbuje ujmować tematykę zatrudnienia i wzrostu gospodarczego. W końcu dostrzeżono, że nie da się osiągnąć rozwoju w zakresie tych dwóch dziedzin, bez zainteresowania wpływem człowieka na klimat i bez walki o środowisko naturalne, którego stan ulega ciągłemu pogorszeniu.

W strategii „Europa 2020” założono pięć celów, które w ciągu obecnej dekady ma osiągnąć Unia. Cele te dotyczą:

• zatrudnienia, 
• edukacji, 
• badań naukowych i rozwoju, 
• walki z ubóstwem, 
• integracji społecznej,

a także – klimatu i energii. Fakt, iż w zakresie działań na rzecz środowiska, „Europa 2020” powiela założenia pakietu klimatyczno – energetycznego, pokazuje tylko, że te cele są dla Unii niezwykle istotne. O jakich celach mowa? Pakiet klimatyczno-energetyczny prezentuje trzy podstawowe cele Unii Europejskiej w zakresie klimatu i energii. Po pierwsze – ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 20 procent. Po drugie – zwiększenie udziału energii wytwarzanej dzięki źródłom naturalnym do 20 procent całkowitego zużycia energii w Unii. Po trzecie – zwiększenie efektywności energetycznej – również o 20 procent. Realizacja tych postulatów pozwoliłaby spowolnić efekt cieplarniany i jego dramatyczne dla środowiska skutki, a ponadto zmniejszyłaby użycie nieodnawialnych źródeł energii. Za tym oczywiście idzie rozwój gospodarczy, a także wzrost zatrudnienia w sektorze energetycznym.

Jakie są szanse powodzenia projektu?

Wiele osób na inicjatywy środowiskowe patrzy z dużą rezerwą, nie wierząc w szanse ich powodzenia. Dlatego należy zauważyć, że pakiet klimatyczno-energetyczny to nie tylko zbiór luźnych postulatów. To przepisy, mające charakter wiążący. W skład pakietu wchodzą dyrektywy EU ETS (Eu Emissions Trading System), non-ETS, CCS (Carbon Capture and Geological Storage) i OZE (Odnawialne Źródła Energii), a także rozporządzenie i dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady.

Niezwykle istotnym narzędziem jest przede wszystkim europejski system handlu emisjami. Jego głównym założeniem jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, a jednocześnie niegenerowanie kolosalnych kosztów tych działań. System stosuje się między innymi w odniesieniu do transportu lotniczego czy dużych elektrowni. Dyrektywa ETS powala ujednolicić przepisy w tym zakresie na terenie Unii i wzmocnić procedury dotyczące handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych.

Z kolei dyrektywa non-ETS wprowadza ograniczenia w emisji dwutlenku węgla, która ma być uzależniona od zamożności danego państwa. Pakiet klimatyczno-energetyczny rozwiązuje również kwestię rozwoju technologii, pozwalającej na składowanie CO2. Według przepisów dyrektywy, ma on być przechowywany w sposób uniemożliwiający jego przedostawanie się do atmosfery.

Kluczowy dla powodzenia projektu jest sposób wprowadzenia niniejszych założeń prawnych w życie. Forma dyrektyw zobowiązuje państwa do wprowadzenia ustawodawstwa unijnego w życie, za pomocą przepisów implementujących. Nie dość, że Polska jest zwyczajnie zobowiązana do wypełnienia woli unijnego ustawodawcy, UE wychodzi nam naprzeciw i obniża nieco wymagania, które nasz kraj musi spełnić, ze względu na wielkość PKB niższą od średniej wartości w UE. Wydaje się więc, że pakiet ma spore szanse powodzenia. Unia, zachęcona dotychczasowymi działaniami państw, już teraz planuje dyrektywę, mającą podnieść cel efektywności energetycznej do 30% do 2030 roku.

Szanse i zagrożenia dla Polski

W tym miejscu, warto jeszcze zauważyć, iż pakiet klimatyczno- energetyczny, poza niesieniem oczywistych korzyści dla środowiska, wpływa na gospodarkę państw. Eksperci oceniają, że uzależnienie Polski od węgla sprawia, iż dyrektywy uderzają w nasz kraj finansowo:

• po pierwsze, modernizacja infrastruktury dopasowanej do założeń przepisów, a po drugie koszty uprawnień do emisji dwutlenku węgla odbiją się znacząco na polskiej energetyce; ƒ
• z drugiej jednak strony, zwiększy się zatrudnienie w tym sektorze.

Koszty wdrażania zmian wynikających z pakietu klimatyczno- energetycznego poniesie w dużej mierze przysłowiowy Kowalski, którego rachunki będą wyższe. Ponadto, nasz przemysł energetyczny stoi twardo na węglu, dlatego, żeby zrealizować założenia dyrektyw, zmienić musiałby się znacząco krajobraz polskich elektrowni – o wiele mniej węglowych, a więcej gazowych.

Entuzjaści pakietu uważają, że nie uderza on w gospodarkę Polski. Krytycy biją na alarm. Niezależnie od tego, Unia Europejska twardo trwa w swoich postanowieniach, zapowiadając kolejne klimatyczne zmiany, które zadziałać mają na korzyść środowiska.

Anna GÓRSKA-MICOREK
dziennikarka PROZON Fundacji Ochrony Klimatu