Protokół Montrealski – kamień milowy w ochronie warstwy ozonowej
Ocena użytkowników: / 1
SłabyŚwietny 
Data dodania: 13.04.2017

 W tym roku będziemy świętować 30 lat Protokołu Montrealskiego. I naprawdę możemy mówić tu o świętowaniu, ponieważ dokument ten w niezwykle efektywny sposób przyczynił się do ochrony warstwy ozonowej.

 

 

2017 03 32 1

 

 

Protokół Montrealski to skrócona nazwa aktu Protokół Montrealski w sprawie substancji zubażających warstwę ozonową (SZWO). Został podpisany właśnie w Montrealu, blisko 30 lat temu – 16 września 1987 roku. Jakby na cześć podpisanego porozumienia, każdą jego rocznicę obchodzi się w ramach Międzynarodowego Dnia Ochrony Warstwy Ozonowej. Dlaczego Protokół ma takie znaczenie? Powody można wskazać co najmniej dwa:

 

  • po pierwsze stanowi, obok Konwencji Wiedeńskiej, fundament całego prawnego systemu przeciwdziałania powstawaniu dziury ozonowej,
  • po drugie – jest jedynym tak powszechnie ratyfi kowanym dokumentem w tym zakresie

 

Protokół Montrealski był odpowiedzią na systematyczne zubażanie warstwy ozonowej. Na temat ozonu, w zasadzie każdy ma przynajmniej podstawową wiedzę, którą wyniósł już z lekcji przyrody w szkole podstawowej. Dziurą ozonową i efektem cieplarnianym „straszy się” nas od najmłodszych lat, jako jednymi z największych zagrożeń dla ekosfery – nie bez przyczyny. Warstwa ozonowa jest cienką powłoką, otaczającą Ziemię, znajdującą się w stratosferze. Przede wszystkim pochłania promieniowanie UV, które w nadmiarze może być nawet zabójcze.

 

Problem jest bardziej złożony, przede wszystkim dlatego, że niszczenie środowiska naturalnego idzie w parze z rozwojem cywilizacji. To co najbardziej przyczynia się do powiększającej się dziury ozonowej to substancje chemiczne zwane potocznie freonami. Chlorofl uorowęglowodory (CFC) były, i nadal są w wielu miejscach na świecie, wykorzystywane w przemyśle i produkcji – jako czynnik chłodniczy, składnik środków czyszczących, rozpuszczalników lub też w izolacyjnych materiałach budowlanych.

 

Freony jako takie nie ma mają bezpośredniego wpływu na ludzkie zdrowie. Same w sobie nie powodują negatywnych reakcji organizmu, nie stanowią zanieczyszczeń atmosfery, o których bije się na alarm tak jak ma to miejsce w przypadku pyłów składających się na smog. Dlatego były tak powszechnie używane. Szkodliwe dla warstwy ozonowej działanie CFC polega trochę na zasadzie błędnego koła. Promieniowanie UV poddaje cząsteczki fotolizie. Uwalnia się czysty chlor, który powoduje rozkład cząsteczek ozonu i powstawanie dziury ozonowej. W związku z tym, przed promieniowaniem UV Ziemia chroniona jest w coraz mniejszym stopniu, a substancje oparte na freonach coraz bardziej mogą być poddawane działaniu promieni, przed którymi skutecznie osłaniałaby warstwa ozonu.

 

 

Protokół Montrealski stał się podstawą tworzenia programów ograniczania stosowania i emisji SZWO – mówi Krzysztof Grzegorczyk Prezes Zarządu Fundacji Ochrony Klimatu – Z jednej strony uchwalono harmonogram wycofywania tych substancji a jednocześnie powstały projekty rozsądnego zagospodarowania tych gazów, które już zostały wyprodukowane i zamknięte w piankach i obiegach chłodniczych.

 

 

Już od lat siedemdziesiątych naukowcy obserwują i badają to zjawisko. Po raz pierwszy dziurę ozonową odkryto nad Antarktydą. Niskie temperatury sprzyjają w szczególny sposób procesom powstawania dziury ozonowej. Protokół Montrealski był próbą przeciwdziałania tym procesom i zabezpieczenia środkami prawnymi – środowiska naturalnego. Trzeba powiedzieć, że była to próba niezwykle udana. Protokół ma moc wiążącą, a jego Państwami – Stronami jest obecnie niemal 200 krajów z całego świata. Obecnie freony, dzięki temu aktowi prawnemu są zakazane. Minie jednak przynajmniej pół wieku, zanim uda się nam zniwelować skutki uprzedniego wykorzystywania tych substancji.

 

 

Na początku lat 90tych do Polski trafiła misja Banku Światowego z propozycją stworzenia i sfinansowania projektów ograniczających stosowanie SZWO – wspomina współzałożyciel Fundacji PROZON Krzysztof Grzegorczyk - Jednym z projektów był projekt stworzenia sieci 3R czyli odzysku, recyklingu i regeneracji czynników chłodniczych. Platformą tej sieci stała się Fundacja PROZON nazwany wtedy Fundacją Ochrony Warstwy Ozonowej. Powstało Centrum Regeneracji, laboratorium analityczne oraz sieć kilkudziesięciu punktów zbierania czynników chłodniczych opartych na lokalizacjach naszych fundatorów. Ponad tysiąc firm chłodniczych zostało wyposażonych w stacje i butle do odzysku a 2,5 tysiąca serwisantów zostało przeszkolonych. Do czasu wycofania tzw. freonów w chłodnictwie Fundacja zregenerowała setki ton czynników chłodniczych, ograniczając emisję i zmniejszając zapotrzebowanie na nowe czynniki.

 

 

Co konkretnie zdziałał Protokół Montrealski? Przede wszystkim wprowadził „zasadę ostrożności”, polegającą na globalnej współpracy społeczności świata, mającej na celu zapewnienie, iż ochrona środowiska zostanie wprowadzona nie tylko w przypadku jego ewentualnej degradacji, ale już w momencie uzasadnionych wątpliwości. Państwa – Strony Protokołu mają dostosowywać swoją politykę ekologiczną do najnowszych badań naukowych dotyczących warstwy ozonowej. Załączniki do Protokołu określają całą grupę substancji kontrolowanych, których zużycie w ciągu roku ma nie przekroczyć ściśle określonych wartości. Akt powołuje także trzy panele eksperckie o charakterze międzynarodowym, które mają systematycznie oceniać wywiązywanie się Państw z postanowień Protokołu. Porozumienie określa także sankcje handlowe – sygnatariusz Protokołu od początku nie miał prawa do przeprowadzania handlu freonami z Państwem, które nie było stroną porozumienia. Prawdopodobnie to postanowienie także zdecydowało o „masowej” popularności Protokołu i spowodowało jego ratyfi kację przez tak wiele Państw.

 

Protokół Montrealski był kilkakrotnie wzmacniany innymi postanowieniami. Nie do przecenienia jest jego rola w walce z dziurą ozonową. Jak wykazały badania Rolanda Garcii, Douglasa Kinnisona i Daniela Marsha z National Center for Atmospheric Research (NCAR) do połowy XXI wieku z warstwy ozonowej nie pozostałoby właściwie nic. Pomimo stopniowego powstrzymywania tworzenia się dziury ozonowej, ponieważ jak to zwykle bywa – dużo łatwiej jest naruszyć środowisko przyrodnicze, niż przywrócić mu jego naturalną harmonię i równowagę, na najbardziej pożądane efekty Protokołu Montrealskiego, przyjdzie nam jeszcze długo poczekać.

 

 

 

Anna GÓRSKA-MICOREK
dziennikarka PROZON
Fundacji Ochrony Klimatu

 

 

 

 

 

 

PODOBNE ARTYKUŁY:

POLECAMY WYDANIA SPECJALNE

  • Pompy ciepła 2023-2024

  • Pompy ciepła 2021-2022

  • Pompy ciepła 2022-2023

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2021

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2022

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2023

  • Pompy ciepła 2020-2021

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2020

  • Pompy ciepła 2019-2020

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2019

Katalog firm chłodnictwo, klimatyzacja, wentylacja

CHŁODNICTWO: Agregaty (chillery) chłodzone powietrzem, Agregaty (chillery) chłodzone wodą, Agregaty absorpcyjne, Agregaty skraplające, Aparatura kontrolno-pomiarowa, Chłodnice, Chłodnictwo w transporcie, Chłodziwa i nośniki ciepła, Czynniki chłodnicze, Dry-coolery, Drzwi chłodnicze (okucia, akcesoria), Elementy rozprężające, Filtry - osuszacze czynnika chłodniczego, Komory chłodnicze i zamrażalnicze, Kontenery chłodnicze, Maszyny do produkcji lodu (płatkarki, kostkarki), Materiały termoizolacyjne, Meble chłodnicze i zamrażalnicze, Monobloki chłodnicze, Odolejacze, separtory, Oleje sprężarkowe, Płyty warstwowe, Pompy cyrkulacyjne, Silniki, Siłowniki, Sprężarki chłodnicze, Tunele mroźnicze (kriogeniczne), Układy i aparatura regulacyjna, zabezpieczająca i nadzorująca, Urządzenia rozmrażające, Wieże chłodnicze, Wyłączniki i przekaźniki czasowe, Wymienniki ciepła (parowacze, skraplacze), Wymienniki płytowe, Zasobniki chłodu, Zawory, Zespoły spręzarkowe, Pozostałe akcesoria, Projektowanie, badania, doradztwo techniczne, certyfikacja.

KLIMATYZACJA i WENTYLACJA: Aparatura kontrolno-pomiarowa, Aparaty grzewczo-wentylacyjne, Centrale klimatyzacyjne monoblokowe, Centrale klimatyzacyjne rooftop, Centrale klimatyzacyjne sekcyjne, Chłodnice/nagrzewnice kanałowe, Czerpnie i wyrzutnie, Filtry powietrza, Kanały wentylacyjne, Klapy ppoż. (oddymiające, odcinające), Klimakonwektory, Klimatyzacja samochodowa, Klimatyzatory kompaktowe (przenośne, okienne), Klimatyzatory split, Klimatytory multi splity, Kolektory słoneczne, Kratki, nawiewniki, dysze, Kurtyny powietrzne, Materiały termoizolacyjne, Nasady kominowe, wywietrzniki, Nawilżacze (parowe, zraszające, ultradźwiękowe, komory zraszania), Oczyszczacze powietrza, Odciągi miejscowe, Okapy kuchenne, Osuszacze powietrza, Pompy ciepła, Pompy cyrkulacyjne, Przepustnice, Rekuperatory i regeneratory do odzysku ciepła, Siłowniki, Stropy, belki chłodząco-grzejące, Systemy Super Multi, Szafy klimatyzacji precyzyjnej, Tłumiki hałasu, Układy i aparatura regulacyjna, zabezpieczająca i nadzorująca, Wentylatory dachowe, Wentylatory oddymiające, przeciwwybuchowe, chemoodporne, Wentylatory osiowe, Wentylatory promieniowe, Wentylatory strumieniowe (oddymiające), Wymienniki gruntowe, Pozostałe akcesoria, Projektowanie, badania, doradztwo techniczne, certyfikacja.

MATERIAŁY, NARZĘDZIA, PRZYRZĄDY, AKCESORIA: Izolacje akustyczne, termiczne, Materiały i przyrządy lutownicze i spawalnicze, Materiały uszczelniające, Narzędzia, Rury, kształtki, akcesoria, Urzadzenia i środki czyszczące, Urządzenia do inspekcji i czyszczenia systemów wentylacyjno-klimatyzacyjnych, Urządzenia do usuwania i napełniania instalacji chłodniczych; recyklingu czynników chłodniczych, Wibroizolacje, Zamocowania i tłumiki drgań.

INNE: Zrzeszenia i organizacje, Oprogramowanie komputerowe, Portale internetowe, Targi, wystawy, szkolenia.