Technicy chłodnictwa, klimatyzacji i pomp ciepła słyszą zewsząd informacje o rosnącym znaczeniu tzw. alternatywnych czynników chłodniczych. Podstawy prawne tego zjawiska są oczywiście ważne, ale dla praktyków najistotniejsza jest konkretna wiedza techniczna. Solidne, sprawdzone przez branżę podstawy teoretyczne są już dostępne w formie podręcznika on-line – REAL Alternatives.

Stosowanie tzw. czynników alternatywnych (czyli cechujących się niskim GWP) związane jest z polityką Unii Europejskiej, która dąży do obniżenia stosowania czynników z grupy HFC o aż 79% w roku 2030. Zastąpią je – przynajmniej według stanu dzisiejszej wiedzy – amoniak, dwutlenek węgla, węglowodory, R32 oraz czynniki z grupy HFO (kod ASHRAE R1234--).

Praca z czynnikami alternatywnymi wymaga od techników mających doświadczenie z czynnikami HFC solidnego pogłębienia wiedzy i zmiany myślenia, co wynika głównie z kwestii bezpieczeństwa. Płyny alternatywne cechują się palnością, toksycznością lub pracą w wysokich ciśnieniach (niektóre więcej niż jedną z tych cech).

Można zatem oczekiwać, że Unia Europejska będzie zaostrzać wymagania wobec kształcenia i przygotowania techników pracujących z czynnikami alternatywnymi. W krótkiej perspektywie czeka nas wprowadzenie do schematu certyfi kacji F-gazowej informowania o technicznych alternatywach wobec F-gazów (jest to wymóg najnowszego F-gazowego rozporządzenia unijnego 517/2014). W przyszłości zaś nie można wykluczyć nawet obowiązkowej certyfikacji. Warto tu dodać, że do obowiązkowej certyfikacji – a tym samym zapewnienia standardów bezpieczeństwa – dąży europejska federacja stowarzyszeń chłodniczych AREA. 

Olivier Janin – sekretarz generalny AREA

– Wiedza europejskich techników chłodnictwa o czynnikach alternatywnych powinna być na jednakowo wysokim poziomie – dodaje w imieniu AREA sekretarz generalny organizacji, Olivier Janin. – Kluczowe jest zarówno bezpieczeństwo wyko- nawców, użytkowników oraz wszystkich osób znajdujących się w pobliżu instalacji, jak i zagadnienia środowiskowe, w tym oszczędność energii. 

Te kilka aspektów prawnych i technicznych pokazuje, że w Europie będzie rosło zapotrzebowanie na rzetelną wiedzę z zakresu czynników alternatywnych. Dla techników, którzy chcą się przygotować do nowej rzeczywistości już dziś, udostępnione zostały (także w polskiej wersji językowej) materiały szkoleniowe online. Są one wynikiem dwuletniej pracy europejskich instytucji branżowych, przy dofi nansowaniu z Unii Europejskiej:

• Association of European Refrigeration Air Conditioning and Heat Pump Contractors (AREA);
• Associazione Tecnici del Freddo (ATF) - stowarzyszenie techników chłodnictwa, Włochy;
• Centrum szkoleniowe Kälte- und Klimatechnik Innung Nordrhein Duisburg (IKKE) – centrum szkoleniowe zrzeszenia techników chłodnictwa i klimatyzacji Nadrenii Północnej, Niemcy;
• Institute of Refrigeration (IOR), Wlk. Brytania – Instytut Chłodnictwa; 
• Limburg Catholic University College (KH Lim), Belgia – Katolicki Uniwersytet Limburski;
• London South Bank University (LSBU), Wlk. Brytania – Uniwersytet London Soutbank; 
• PROZON Fundacja Ochrony Klimatu, Polska; 
• opracowanie wersji francuskiej: Międzynarodowy Instytut Chłodnictwa (IIF/IIR), Francja.

Spotkanie informacyjne na temat Real Alternatives na stadionie Narodowym w Warszawie

Podręcznik on-line (nieodpłatny dla zarejestrowanych użytkowników – głównie techników chłodnictwa!) nosi nazwę REAL Alternatives. Ma formę 8 modułów, obejmujących uporządkowaną wiedzę teoretyczną:

1. Wprowadzenie do czynników alternatywnych (moduł obowiązkowy – tylko po jego przejściu można zapoznać się z zawartością kolejnych);
2. Alternatywne czynniki chłodnicze – różnice w projektowaniu;
3. Szczelność i wykrywanie wycieków w instalacjach na czynniki alternatywne;
4. Konserwacja i naprawa instalacji na czynniki alternatywne;
5. Przezbrajanie działających instalacji na czynniki alternatywne o niskim GWP;
6. Wymagania prawne przy pracy z czynnikami alternatywnymi;
7. Mierzenie finansowych, środowiskowych i biznesowych kosztów wycieków;
8. Narzędzia i przewodniki do prowadzenia badania na obiekcie. Ocena i informacja zwrotna.

Moduły zawierają szereg tabel, list sprawdzających, danych liczbowych, prostych porównań z czynnikami z grupy HFC (często punktem odniesienia jest R404A). Forma e-learning, łatwa do przeglądania na komputerach i tabletach, daje dodatkowo komfort użytkowania i obniża koszty nauki. Warto sprawdzić! http://www.realalternatives.eu/e-learning

Podręcznik REAL Alternatives może nie tylko służyć samokształceniu, ale też być elementem kursów w ośrodkach szkoleniowych, np. podczas certyfikacji F-gazowej. W Polsce z tej możliwości korzystają już trzy ośrodki: PROZON, Centralny Ośrodek Chłodnictwa i Carrier/Transicold.

Cel, rola i sposoby wykorzystania platformy były przedmiotem spotkania, które PROZON jako polski partner projektu zorganizował 15 września 2015 roku w Warszawie na Stadionie Narodowym. 

Goście specjalni spotkania Real Alternatives w Warszawie

Wśród zaproszonych gości byli przedstawiciele branży, ośrodków szkoleniowych i mediów branżowych, ale także urzędów państwowych – Ministerstwa Środowiska, Biura Ochrony Warstwy Ozonowej oraz Urzędu Dozoru Technicznego, jednego z kandydatów na Jednostkę Certyfi kującą w procesie certyfi kacji F-gazowej. Jako goście specjalni przybyły osoby bezpośrednio zaangażowane w powstanie REAL Alternatives:

• Marino Bassi – doświadczony ekspert techniki chłodniczej, z wieloletnią praktyką w przemyśle, związany m.in. z Embraco (ATF);
• Karsten Beermann – szkoleniowiec z IKKE (chłodnicza szkoła średnia z Duisburgu) i współtwórca zawodowego szkolnictwa chłodniczego w Niemczech;
• Marco Buoni – szef włoskiego Stowarzyszenia Techników Chłodnictwa (ATF), wiceszef federacji stowarzyszeń chłodniczych w Europie (AREA);
• Olivier Janin – sekretarz generalny AREA; 
• Marnik Lenaerts – wykładowca Katolickiego Uniwersytetu Limburskiego;
• prof. Graeme Maidment – szef brytyjskiego Instytutu Chłodnictwa, pracownik naukowy London Southbank University, kierownik ds. badań i transferu wiedzy w zakresie chłodnictwa i klimatyzacji;
• dr Alex Paurine – starszy wykładowca w London Southbank University, gdzie zajmuje się zagadnieniami wykonawstwa instalacji klimatyzacyjnych i chłodniczych;
• Walter Reulens – wykładowca Katolickiego Uniwersytetu Limburskiego;
• Miriam Rodway – koordynatorka projektu z brytyjskiego Instytut Chłodnictwa (IOR).

Adam Głowala – dyrektor techniczny i szef szkoleń Carrier Transicold

Prelegenci – sekretarz generalny AREA Olivier Janin, prezes Fundacji PROZON Krzysztof Grzegorczyk, dyrektor techniczny i szef szkoleń Carrier Transicold Adam Głowala – przedstawili przybyłym gościom sytuację związaną z czynnikami alternatywnymi oraz rolą, jaką platforma REAL Alternatives może spełnić w odpowiednim (i zgodnym z prawem) kształceniu techników. Wszystkie trzy wystąpienia były krótkie, ale bogate w treść. Warto zwrócić uwagę na materiał Adama Głowali z ośrodka szkoleniowego Carrier Transicold. W swoim wystąpieniu podkreślił mniej znany fakt, że od 1 stycznia 2015 roku certyfikacji F-gazowej podlegają także specjaliści zajmujący się transportem chłodniczym. Dzięki wykorzystaniu REAL Alternatives, Carrier Transicold może zaproponować im szkolenia wyprzedzające polską rzeczywistość prawną, czyli zgodne z rozporządzeniem 517/2004. Ma to duże znaczenie dla firm międzynarodowych.

Jak mówili po spotkaniu przedstawiciele branży, była to bardzo dobra okazja do nawiązania ciekawych kontaktów, np. w zakresie międzynarodowych wymian uczniów, kształcących się w zawodzie technika chłodnictwa i klimatyzacji, co w Polsce jest nowością od tego roku szkolnego.

Ośrodki zainteresowane projektem zapraszamy na stronę www lub do Fundacji PROZON. http://www.realalternatives.eu/szkolenia@prozon.org.pl