Obowiązek znakowania znakiem budowlanym Email
Ocena użytkowników: / 0
SłabyŚwietny 
Data dodania: 04.10.2017

Rozmowa z dr inż. Sebastianem WALL, kierownikiem Zespołu ds. Harmonizacji Technicznej w Budownictwie, ITB

 

 

2017 7 18 1 1

Sebastian WALL 

 

 

Rozmawiamy o nowych obowiązkach wynikających z ustawy o wyrobach budowlanych. Wyjaśnijmy najpierw, jakiego zakresu działalności dotyczy ustawa?

 

Sebastian Wall: Ustawa o wyrobach budowlanych [1] obejmuje zasady prawne wprowadzania do obrotu i udostępniania wyrobów budowlanych na terenie Polski. Ustawa ta odnosi się do wyrobów budowlanych, czyli wyrobów, które po wbudowaniu w obiekt mają wpływ na spełnienie wymagań podstawowych. Defi nicja ta jest niezwykle szeroka, ustawa precyzuje więc zakres wyrobów, do których się odnosi, poprzez określenie ścieżek wprowadzania do obrotu. 

 

  • Pierwsza ścieżka dotyczy wyrobów objętych tzw. harmonizacją europejską zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 305/2011 (CPR), czyli takich, dla których istnieje zharmonizowana norma wyrobu (hEN), bądź takich, dla których producent dobrowolnie uzyskał europejską ocenę techniczną (ETA). ETA z zasady można uzyskać dla każdego wyrobu nieobjętego, lub nie w pełni objętego hEN, spełniającego defi nicję wyrobu budowlanego. Dla takich wyrobów producent sporządza deklarację właściwości użytkowych i znakuje wyrób znakiem CE. 
  • Druga grupa to ta, dla której nie istnieje obowiązek znakowania CE – są to wyroby, dla których nie ma normy zharmonizowanej, dla której zakończył się okres przejściowy, bądź takich, dla których producent nie uzyskał europejskiej oceny technicznej. Te wyroby mogą być wprowadzane do obrotu i udostępniane w Polsce po ich oznakowaniu znakiem budowlanym, czyli po dokonaniu oceny i weryfi kacji stałości właściwości użytkowych – do tego terminu wrócimy jeszcze w czasie tej rozmowy – zgodnie z właściwą polską normą (niezharmonizowaną) lub krajową oceną techniczną. 
  • Trzecia ścieżka dotyczy możliwości udostępniania w Polsce wyrobów, które gdzieś w UE już zostały wprowadzone legalnie do obrotu i nie są objęte zakresem zharmonizowanych specyfi kacji technicznych.

 

Ustawa funkcjonuje w nowym kształcie od 1 stycznia tego roku i w praktyce jej najważniejszym elementem jest wprowadzenie dokumentu krajowej deklaracji właściwości użytkowych oraz nowej specyfi kacji krajowej, czyli krajowej oceny technicznej, która zastąpiła aprobatę techniczną.

 

 

Jakie zatem zmiany pojawiły się w ustawie od 1 stycznia 2017 roku?

 

SW: W systemie europejskim podstawowym dokumentem wyrobu budowlanego, który jest przekazywany wraz z tym wyrobem jest tzw. deklaracja właściwości użytkowych, na której producent – oprócz oczywiście innych informacji – przekazuje informacje na temat właściwości użytkowych zasadniczych charakterystyk, czyli mówiąc po inżyniersku, wartości lub opisy cech technicznych, które mają wpływ na spełnienie wymagań podstawowych przez obiekty budowlane. Analogicznie do systemu CPR, od 1 stycznia w systemie krajowym obowiązuje dokument krajowej deklaracji właściwości użytkowych – nieco odmienny w formie i zawartości od dokumentu europejskiego. Producent, żeby sporządzić taką krajową deklarację właściwości użytkowych, musi oczywiście przeprowadzić pewną procedurę i ta procedura jest ogólnie opisana w rozporządzeniu w sprawie deklarowania właściwości użytkowych i znakowania wyrobów znakiem budowlanym [2].

 

Dużą nowością w stosunku do systemu, który obowiązywał do końca 2016 roku, jest nowe podejście do zakresu wyrobów, które podlegają znakowaniu znakiem budowlanym. Uprzednio było tak, że aprobatę techniczną można było uzyskać dla wyrobu, dla którego istniał mandat Komisji Europejskiej na opracowanie normy zharmonizowanej bądź na wydanie wytycznych do europejskiej aprobaty technicznej (ETAG). Od 1 lipca 2013 roku europejskie aprobaty techniczne nie są już wydawane, nie są więc wydawane lub nowelizowane również mandaty na opracowanie wytycznych ETAG. Powstała zatem potrzeba, by inaczej określić zakres wyrobów, które będą podlegać obowiązkowi znakowania znakiem budowlanym. Pojawiła się w związku z tym lista, zamieszczona w załączniku do rozporządzenia [2], która precyzuje wyroby objęte obowiązkiem znakowania znakiem budowlanym, a co najbardziej istotne dla branży wentylacyjnej, pojawia się na niej grupa 36, to znaczy „wyroby do wentylacji i klimatyzacji”.

 

 

Czy zatem zmieniła się rzeczywistość biznesowa dla producentów tych wyrobów?

 

SW: Branża wentylacyjna znajduje się obecnie w okresie przejściowym. Ponieważ dla wyrobów nieobjętych dotychczas obowiązkiem znakowania znakiem budowlanymwprowadza się nowe wymagania, m.in. przeprowadzenia całego procesu oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych i sporządzenia deklaracji, przewidziano postanowienia, które mówią m. in. o tym, że wyroby, te zostaną nim objęte dopiero po 30 czerwca 2018 roku. W okresie przejściowym producent może dobrowolnie skorzystać ze swoich uprawnień określonych w rozporządzeniu [2] i doprowadzić do znakowania swoich wyrobów znakiem budowlanym.

 

 

Czym są wspomniane wcześniej krajowe oceny techniczne?

 

SW: Od 1 stycznia nie są już wydawane aprobaty techniczne, tylko krajowe oceny techniczne, które podstawą do sporządzania krajowych deklaracji właściwości użytkowych. Zakres krajowej oceny technicznej jest opisany w rozporządzeniu [3], natomiast wydawane są one dla wyrobów nieobjętych bądź nie w pełni objętych Polską Normą wyrobu.

 

Producenci muszą się więc przyzwyczaić do nowych dokumentów, które mają inną strukturę, ale w odniesieniu do celu znakowania wyrobów budowlanych powinny być odpowiednie. Chodzi między innymi o identyfi kację zasadniczych charakterystyk, czyli tych cech, które są istotne z punktu widzenia spełnienia wymagań podstawowych przez budynki, które przypadku krajowych ocen technicznych są one jasno wydzielone i zidentyfi kowane, ułatwiając producentowi późniejsze sporządzenie krajowej deklaracji.

 

 

Czy zatem producent, który uzyskał wcześniej krajową aprobatę techniczną, może z niej jeszcze korzystać?

 

SW: Tak, aprobaty techniczne, które są jeszcze ważne, mogą być wykorzystywane jako krajowe oceny techniczne do końca okresu ich ważności. Posiadając krajową aprobatę techniczną, producent musi wykorzystać jej treść do sporządzenia krajowej deklaracji właściwości użytkowych.

 

 

Jak ocenia i weryfikuje się właściwości użytkowe wyrobów, które są później deklarowane?

 

SW: Sporządzenie deklaracji właściwości użytkowych jest końcowym efektem procesu oceny i weryfikacji właściwości użytkowych, który musi być odpowiednio przeprowadzony i udokumentowany. W zależności od tego, jak istotna jest rola wyrobu w obiekcie budowlanym i jakimi wymaganiami – np. ochrony ppoż – jest objęty, w stosunku do wyrobów czy grup wyrobów wyznaczany jest odpowiedni krajowy system oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych. Mamy zatem systemy 1+, 1, 2+ które m.in. wymagają udziału w procesie jednostki certyfikacyjnej, 3, który wymaga wykonania badań w akredytowanym laboratorium, oraz system 4, w którym producent wykonuje wszystkie czynności sam, aczkolwiek musi poprzeć deklarację wykonaniem badań lub obliczeń oraz innych zadań zgodnie ze specyfikacją techniczną.

 

 

Czy wśród wyrobów wentylacyjnych znalazły się takie, dla których sporządzenie deklaracji właściwości użytkowych będzie szczególnym problemem?

 

SW: W przypadku wielu z tych wyrobów pewnym wyzwaniem może okazać się brak właściwej normy wyrobu – takiej, która pozwala na ocenę kompletu właściwości użytkowych wyrobu, w odniesieniu do przewidywanego zastosowania. W takich przypadkach niezbędne może okazać się uzyskanie krajowej oceny technicznej, która stanie się dla wyrobu specyfi kacją techniczną. Warto jednak pamiętać, że o tym, jaki będzie dokument odniesienia dla wyrobu, zawsze decyduje producent i ponosi za to odpowiedzialność.

 

 

Czy proces prowadzący do oznakowania znakiem budowlanym jest kosztowny?

 

SW: Producent musi wykonać kilka zadań. Przede wszystkim, podstawowym zadaniem producenta, który podlega systemowi oceny i weryfi kacji stałości właściwości użytkowych, jest utrzymywanie i dokumentowanie zakładowej kontroli produkcji. Druga sprawa to kwestia oceny właściwości użytkowych. Ta wymaga przeprowadzenia np. odpowiednich badań lub obliczeń, zgodnie z dokumentem odniesienia. Należy jednak zauważyć, że w przypadku opracowywania krajowej oceny technicznej, ustalenia tej oceny są zgodnie z rozporządzniem [2] uznawane za ocenę właściwości użytkowych wyrobu. Oczywiście opracowanie KOT jest też procesem odpłatnym, zgodnie ze stawką określoną w rozporządzeniu [3]. Producent musi też uwzględnić koszty znakowania znakiem budowlanym, a więc opracowanie etykiet, weryfi kacji opakowań, sporządzenia samej deklaracji, czy umieszczenia jej na stronie internetowej.

 

 

Jak wygląda sytuacja dla wyrobów, które są już wprowadzone na rynek, ale wcześniej nie podlegały ustawie?

 

SW: Jak wcześniej wspominałem, rozporządzenie [2] jasno mówi, że producent wyrobów wymienionych w załączniku 1 do rozporządzenia, które przedtem nie były objęte obowiązkiem znakowania znakiem budowlanym, nie ma takiego obowiązku do 30 czerwca 2018 roku. Po tej dacie musi wprowadzić te wyroby do obrotu ze znakiem budowlanym.

 

 

Czy producenci mogą już w tej chwili przygotować się do spełmienia nowych wymagań?

 

SW: Zdecydowanie tak. W przypadku wyrobów, dla których niezbędne będzie uzyskanie krajowej oceny technicznej warto wspomnieć, że KOTy będą głównie bazowały na dostępnych metodach badawczych, określonych w normach, które w branży są przecież dobrze znane. Producent może się już więc przygotowywać, wykonując badania zgodnie z tymi normami – jeśli nie dysponuje własnym stanowiskiem badawczym, to w niezależnym laboratorium. Potem, zgodnie z procedurą wydawania krajowej oceny technicznej, będzie pod pewnymi warunkami mógł te wyniki wykorzystać.

 

 

Czy producent może wykonać badania poza granicami Polski?

 

SW: Nic nie stoi na przeszkodzie, żeby w procesie oceny właściwości użytkowych wykorzystać wyniki badań uzyskane w zagranicznym laboratorium, oczywiście pod warunkiem uwzględnienia wszystkich aspektów związanych z wymaganiami krajowego systemu wskazanego w rozporządzeniu [2] lub wymagań zwiazanych z procesem wydawania krajowej oceny technicznej.

 

 

Co się dzieje, jeśli nie uda się dopełnić obowiązków przed 30 czerwca 2018 roku?

 

SW: Producent jest zobowiązany do znakowania znakiem budowlanym, co podlega kontroli organów nadzoru budowlanego. Za niedopełnienie tego obowiązku ustawa przewiduje określone sankcje.

 

 

Kiedy producent już uzyska krajową ocenę techniczną, jak wygląda jest ważność i czy może ona zostać uchylona?

 

SW: Dokument jest ważny przez 5 lat, zaś jeśli chodzi o jego uchylenie – oczywiście, jest taka możliwość. Na ważność dokumentu wpływa wiele warunków. Wprowadzamy do obrotu typ wyrobu, charakteryzujący się konkretnymi właściwościami użytkowymi. Jeśli zmienią się jego właściwości, dla których była wykonana krajowa ocena techniczna, to taki wyrób już nie posiada swojego dokumentu odniesienia. Ponadto, nadzór budowlany w Polsce prowadzi dość szczegółowe kontrole właściwości użytkowych wyrobów i trzeba liczyć się z tym, że producenci wyrobów wentylacyjnych nie będą mieli ułatwionego zadania.

 

 

Określenie lub uzyskanie dokumentu odniesienia umożliwia producentowi spełnienie obowiązku znakowania wyrobu znakiem budowlanym. Czy w tym zakresie producenci także mają nowe obowiązki?

 

SW: Podstawą zmiany systemu europejskiego w 2013 roku i polskiego po 2016 roku jest to, aby z wyrobem podróżowała informacja o jego właściwościach użytkowych – tak, by wyrób mógł być odpowiednio stosowany w obiekcie budowlanym. W tej chwili zasady znakowania znakiem budowlanym są bardzo podobne do znakowania znakiem CE – tzn. umieszczamy znak budowlany na wyrobie, opakowaniu lub opakowaniu zbiorczym lub ewentualnie, ze względu na sposób dystrybucji czy rozmiary, może być przekazywany wraz z dokumentami towarzyszącymi.

 

Poprzednio wyroby miały deklarację zgodności, która była z zasady przechowywana przez producenta, np. na potrzeby udostępnienia w przypadku kontroli nadzoru budowlanego. Jeśli była udostępniania klientom, to na zasadzie dobrowolności. W tej chwili dla wyrobów objętych obowiązkiem znakowania znakiem budowlanym, deklaracja jest przekazywana z każdym wyrobem bądź z każdą jego partią, przy czym nasze krajowe przepisy preferują elektroniczną ścieżkę przekazywania takiego dokumentu, czyli albo na stronie internetowej producenta bądź w innej postaci elektronicznej (np. e-mail), a na życzenie klienta przekazywana w formie papierowej. Oczywiście obowiązki producenta są znacznie szersze i obejmują też m.in., dostarczanie instrukcji, czy odpowiednie postępowanie w przypadku wycofania wyrobu z obrotu.

 

 

2017 7 20 1 

 

 

Czy zakres ustawy i rozporządzeń może się w przyszłości poszerzyć, poprzez dodanie do katalogu wyrobów budowlanych kolejnych pozycji?

 

SW: Sama definicja wyrobu budowlanego oczywiście tak szybko się nie zmieni. Ponieważ, jak mówiliśmy, jest bardzo szeroka, należy liczyć się z tym, że w przyszłości, zależnie od doświadczeń ze stosowaniem nowych przepisów, ten katalog będzie modyfikowany. W przypadku wentylacji czy nawet klimatyzacji wyraźnie widać, że pewne wyroby, które w rozporządzeniu nie zostały ujęte, spełniają definicję wyrobu budowlanego, gdyż wpływają na spełnienie wymagań podstawowych. Mogą więc być może w przyszłości dołączyć do grupy 36.

 

 

Dziękuję za rozmowę.

 

SW: Dziękuję

 

 

 

Akty prawne przytoczone w rozmowie

[1] Ustawa o wyrobach budowlanych z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. Nr 92, poz. 881 z późn. zm., tekst jednolity: Dz.U. z 2016 r. poz. 1570)

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz.U. z 2016 r. poz. 1966)

[3] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa w sprawie krajowych ocen technicznych z dnia 17 listopada 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1968).

 

 

 

POLECAMY WYDANIA SPECJALNE

  • Pompy ciepła 2023-2024

  • Pompy ciepła 2021-2022

  • Pompy ciepła 2022-2023

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2021

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2022

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2023

  • Pompy ciepła 2020-2021

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2020

  • Pompy ciepła 2019-2020

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2019

Katalog firm chłodnictwo, klimatyzacja, wentylacja

CHŁODNICTWO: Agregaty (chillery) chłodzone powietrzem, Agregaty (chillery) chłodzone wodą, Agregaty absorpcyjne, Agregaty skraplające, Aparatura kontrolno-pomiarowa, Chłodnice, Chłodnictwo w transporcie, Chłodziwa i nośniki ciepła, Czynniki chłodnicze, Dry-coolery, Drzwi chłodnicze (okucia, akcesoria), Elementy rozprężające, Filtry - osuszacze czynnika chłodniczego, Komory chłodnicze i zamrażalnicze, Kontenery chłodnicze, Maszyny do produkcji lodu (płatkarki, kostkarki), Materiały termoizolacyjne, Meble chłodnicze i zamrażalnicze, Monobloki chłodnicze, Odolejacze, separtory, Oleje sprężarkowe, Płyty warstwowe, Pompy cyrkulacyjne, Silniki, Siłowniki, Sprężarki chłodnicze, Tunele mroźnicze (kriogeniczne), Układy i aparatura regulacyjna, zabezpieczająca i nadzorująca, Urządzenia rozmrażające, Wieże chłodnicze, Wyłączniki i przekaźniki czasowe, Wymienniki ciepła (parowacze, skraplacze), Wymienniki płytowe, Zasobniki chłodu, Zawory, Zespoły spręzarkowe, Pozostałe akcesoria, Projektowanie, badania, doradztwo techniczne, certyfikacja.

KLIMATYZACJA i WENTYLACJA: Aparatura kontrolno-pomiarowa, Aparaty grzewczo-wentylacyjne, Centrale klimatyzacyjne monoblokowe, Centrale klimatyzacyjne rooftop, Centrale klimatyzacyjne sekcyjne, Chłodnice/nagrzewnice kanałowe, Czerpnie i wyrzutnie, Filtry powietrza, Kanały wentylacyjne, Klapy ppoż. (oddymiające, odcinające), Klimakonwektory, Klimatyzacja samochodowa, Klimatyzatory kompaktowe (przenośne, okienne), Klimatyzatory split, Klimatytory multi splity, Kolektory słoneczne, Kratki, nawiewniki, dysze, Kurtyny powietrzne, Materiały termoizolacyjne, Nasady kominowe, wywietrzniki, Nawilżacze (parowe, zraszające, ultradźwiękowe, komory zraszania), Oczyszczacze powietrza, Odciągi miejscowe, Okapy kuchenne, Osuszacze powietrza, Pompy ciepła, Pompy cyrkulacyjne, Przepustnice, Rekuperatory i regeneratory do odzysku ciepła, Siłowniki, Stropy, belki chłodząco-grzejące, Systemy Super Multi, Szafy klimatyzacji precyzyjnej, Tłumiki hałasu, Układy i aparatura regulacyjna, zabezpieczająca i nadzorująca, Wentylatory dachowe, Wentylatory oddymiające, przeciwwybuchowe, chemoodporne, Wentylatory osiowe, Wentylatory promieniowe, Wentylatory strumieniowe (oddymiające), Wymienniki gruntowe, Pozostałe akcesoria, Projektowanie, badania, doradztwo techniczne, certyfikacja.

MATERIAŁY, NARZĘDZIA, PRZYRZĄDY, AKCESORIA: Izolacje akustyczne, termiczne, Materiały i przyrządy lutownicze i spawalnicze, Materiały uszczelniające, Narzędzia, Rury, kształtki, akcesoria, Urzadzenia i środki czyszczące, Urządzenia do inspekcji i czyszczenia systemów wentylacyjno-klimatyzacyjnych, Urządzenia do usuwania i napełniania instalacji chłodniczych; recyklingu czynników chłodniczych, Wibroizolacje, Zamocowania i tłumiki drgań.

INNE: Zrzeszenia i organizacje, Oprogramowanie komputerowe, Portale internetowe, Targi, wystawy, szkolenia.