W krajach rozwiniętych człowiek spędza ok. 90% swojego czasu w pomieszczeniach zamkniętych, z tego powodu środowisko w tych obiektach jest przedmiotem szerokich badań oraz tworzenia koncepcji zoptymalizowania warunków wewnętrznych pod kątem komfortu człowieka. Z drugiej strony po wprowadzeniu Polski do Unii Europejskiej obowiązujące stają się dyrektywy, takie jak: Dyrektywa 2002/91/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 16 grudnia 2002 r. dotycząca jakości energetycznej budynków oraz Dyrektywa Rady 93/76/EWG z dnia 13 września 1993 r. w celu ograniczenia emisji ditlenku węgla poprzez poprawienie efektywności energetycznej (SAVE). Przepisy te mają na celu wypromowanie poprawy efektywności energetycznej budynków. Czy zapewnienie wysokiej jakości powietrza i jednoczesne zaoszczędzenie energii to działania sprzeczne? 

     Działania zmniejszające ilości zużywanej energii na cele budownictwa powinny być prowadzone jednocześnie z wielu kierunków obejmując: zmniejszanie ilości strat ciepła w budynkach (poprzez stosowanie odpowiednich rozwiązań architektonicznych i technologicznych), wykorzystywanie promieniowania słonecznego jako źródła ciepła i oświetlenia w budynkach, wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii (woda, wiatr, biomasa). Odpowiedzią na powyższe wymagania jest projektowanie budynków inteligentnych, w których pełna automatyzacja większości procesów zapewnia ścisłe dostosowanie środowiska wewnętrznego do potrzeb użytkowników i daje jednocześnie możliwość minimalizacji energii niezbędnej do potrzymania wymaganych parametrów środowiska.

Budynek inteligentny
     Pierwsze budynki intel igentne zostały stworzone w latach 70 ubiegłego wieku w USA, wraz rozwojem systemów ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji, które wymagały zastosowania automatyki. Jednocześnie do tych systemów zaczęto podłączać instalacje oświetleniowe. Możl iwości optymalnego zagospodarowania tymi systemami zauważono, gdy pojawi ła się idea i przymus oszczędzania i lości energi i zużywanej przez budynek. Wraz z upływem lat do globalnego systemu sterującego budynkiem dołączono instalacje przeciwpożarowe, sterowanie windami oraz rozpoczęto próby koordynacj i działań pomiędzy elementami poszczególnych systemów.
     Określenie budynku „intel igentnym” pierwszy raz pojawiało się na początku lat 80 ubiegłego wieku w USA, co było wynikiem nagłego rozwoju zarówno informatyzacji jak i wymagań użytkowników pomieszczeń pod względem komfortu [2].
     W literaturze spotka się różne definicje Inteligentnego Budynku (w skrócie IB):
● „Inteligentny budynek pomaga właścicielom budynku, zarządcom i użytkownikom realizować ich cele z uwzględnieniem kosztów, komfortu, bezpieczeństwa, długoterminowej zdolności adaptacyjnej i atrakcyjności rynkowej" [3];
● „Inteligentny budynek to taki, który maksymalizuje efektywność działań użytkowników go wykorzystujących i pozwala na sprawne (efektywne) zarządzanie zasobami przy minimalnych kosztach eksploatacji" [4];
● „Inteligentny budynek jest budynkiem, który integruje różne systemy, aby skutecznie, w sposób skoordynowany zarządzać zasobami w celu zapewnienia jak najlepszego funkcjonowania jego użytkowników, maksymalizować oszczędności w zakresie inwestycji i kosztów operacyjnych oraz umożliwiać maksymalną elastyczność". „Jedyną cechą wspólną wszystkich inteligentnych budynków jest strukturalny projekt ułatwiający wprowadzanie zmian w wygodny i ekonomiczny sposób" [5].

     Sumując IB to zintegrowany system zarządzania instalacjami wewnętrznymi: wentylacji, klimatyzacji, ogrzewania, elektroenergetycznymi, oświetlenia, przeciwpożarowymi, systemem kontroli dostępu, ochrony i bezpieczeństwa oraz innymi w zależności od potrzeb użytkowników z zachowaniem optymalnych ilości zużywanej energii. Połączenie pomiędzy poszczególnymi systemami realizowane jest za pomocą systemu teleinformatycznego, zapewniającego pełną automatyzację działania poszczególnych elementów (rys. 3).

     Na podstawie rys. 3. można określić, iż w IB pracują równolegle:
● urządzenia mechaniczne, instalacje i wyposażenie techniczne budynku tworzące tzw. system technicznej obsługi budynku – odpowiedzialne za komfort pobytu wewnątrz, zapewniające: bezpieczeństwo (ppoż., zdrowia, życia, mienia), dostawy mediów do i w budynku (instalacje elektryczne, wodno-kanalizacyjne, gazowe i inne), pracę urządzeń mechanicznych (ogrzewanie i wentylacja, chłodzenie, windy, schody ruchome, ruch baterii słonecznych, przesłon okiennych i in.);
● system automatycznego sterowania budynkiem czyli system inteligencji budynku, sterujący pracą wszystkich urządzeń i spełniający następujące funkcje: elektroniczne sterowanie i zarządzanie budynkiem, komunikowanie się w budynku i na zewnątrz (telekomunikacja).

Rozwiązania wentylacji i klimatyzacji w budynkach inteligentnych
(...)

Podsumowanie
     W artykule przedstawiono wybrane aspekty dotyczące wentylacji i klimatyzacji w budynku inteligentnym. Elementem odstraszającym inwestorów od IB może być przeświadczenie, iż są to obiekty bardzo kosztowne, w których zwrot nakładów początkowych nie nastąpi w ciągu wielu lat eksploatacji. Należy jednak pamiętać, iż wstępne zainwestowanie w droższe instalacje i system automatycznej regulacji całego układu przyniesie wymierne efekty w postaci oszczędności zużywanej energii, które szacowane są następująco [1]:
● 10 – 50% w HVAC mieszkań,
● 10 – 50% w żuciu wody, 30 – 50% oświetlenie mieszkań,
● 10 – 30% oświetlenie powierzchni komercyjnych.
     Z tego powodu przed rozpoczęciem inwestycji należy zastanowić się czy opłaca się tworzyć kolejne tradycyjne obiekty, które w niedalekiej przyszłości trzeba będzie modernizować.

LITERATURA
[1] Budynek Inteligentny, praca pod redakcją E. Niezabitowskiej, Tom I Potrzeby użytkownika a standard budynku inteligentnego, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice, 2005.
[2] J. K. W. WONG, H. Lia, S. W. WANGB, Intelligent building research: a review, Automation in Construction, Volume 14, Issue 1, January 2005, Pages 143-159.
[3] P. ROBATHAN, „Intelligent Buildings Guide”, Intelligent Buildings Group and IBC Technical Services Limited, 1989.
[4] materiały ze strony http://www.eibg.org/
[5] Intelligent Buildings Institute (IBI), Intelligent Buildings Definition, IBI, Washington, DC, 1998.
[6] CHOJNACKA A., CHLUDZIŃSKA M., Wentylacja indywidualna jako rozwiązanie komfortu w pomieszczeniach biurowych, Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja, nr 9/2007.