Wśród klimatyzatorów z bezpośrednim odparowaniem można znaleźć urządzenia, w których skraplacz i parownik stanowią oddzielne jednostki połączone linią chłodniczą (urządzenia typu split) lub takie, w których cały układ zamknięty jest w jednej obudowie (typu monoblok). W niniejszym artykule przedstawiono charakterystykę klimatyzatorów przenośnych i monoblokowych obejmującą m.in. opis dostępnych typów urządzeń, konstrukcję, zasadę działania oraz zalecenia dotyczące montażu i eksploatacji. 

    Do niedawna klimatyzację można było spotkać głównie w dużych obiektach biurowych, centrach handlowych, czy hotelach. Chęć przebywania w komfortowych warunkach oraz większa dostępność urządzeń i stopniowy spadek ich ceny sprzyjają rozpowszechnieniu klimatyzacji również w mieszkaniach i domach o podwyższonym standardzie. Nowoczesna technika umożliwia zapewnienie odpowiednich parametrów powietrza wewnętrznego, zgodnie z oczekiwaniami użytkowników.
    Najczęściej spotykanymi w małych obiektach urządzeniami, zapewniającymi kontrolę temperatury w pomieszczeniach są klimatyzatory z bezpośrednim odparowaniem. Urządzenia te nie zapewniają pełnej regulacji parametrów powietrza, tj. nie mają możliwości względnej regulacji wartości wilgotności powietrza, jedynie możliwość częściowego osuszenia. Często klimatyzatory wyposażone są w elementy grzejne, dzięki którym można dogrzewać pomieszczenia w chłodniejsze dni. Jednak pomimo ograniczeń stanowią one najprostsze i najłatwiejsze do zrealizowania rozwiązanie dla potrzeb klimatyzacji komfortu.

Konstrukcja i zasada działania
    Klimatyzatory przenośne oraz stacjonarne jednostki kompaktowe stanowią grupę urządzeń najczęściej spotykanych w pomieszczeniach mieszkalnych, małych obiektach handlowych lub biurowych. Wykorzystywane są głównie z powodu łatwego montażu, obsługi i niskiego kosztu zakupu. Pomimo, że nowe techniki i rozwiązania stosowane w klimatyzatorach umożliwiają już nie tylko chłodzenie powietrza, ale również ogrzewanie, urządzenia przenośne i monoblokowe małej mocy są najczęściej urządzeniami tylko chłodzącymi.
    W celu uzyskania żądanego efektu w klimatyzatorach wykorzystywany jest zamknięty, sprężarkowy obieg chłodniczy, który realizowany jest za pomocą skraplacza, zaworu rozprężnego, parownika oraz sprężarki, w których krąży czynnik pośredniczący (rys. 1).
    Gorący czynnik o temperaturze ok. 50°C schładzany jest w skraplaczu a ciepło oddawane w wymienniku chłodzonym powietrzem. Następnie schłodzony czynnik o temperaturze ok. 30-40°C i wysokim ciśnieniu płynie dalej do zaworu rozprężnego. Na zaworze dochodzi do rozprężania cieczy i zmiany stanu skupienia na gazowy. Zmianie ciśnienia i stanu skupienia towarzyszy spadek temperatury. W zależności od ciśnienia panującego w układzie temperatura wrzenia, najpopularniejszych czynników stosowanych w klimatyzacji (R407C, R410A), wynosi ok. 0-6°C. Tak niska temperatura umożliwia odebranie ciepła z powietrze wewnętrznego podczas jego przepływu przez wymiennik ciepła zwany parownikiem. Podobnie jak w skraplaczu, przepływ powietrza przez parownik zapewniany jest przez wentylator umieszczony przy nim. Ciepły czynnik o niskim ciśnieniu płynie dalej do kompresora. Sprężanie gazu w urządzeniu sprawia, że ulega on skropleniu zmieniając swój stan skupienia z powrotem w ciecz. Zjawisku temu towarzyszy znaczny wzrost temperatury czynnika. Nadmiar ciepła przekazywany jest do powietrza zewnętrznego za pomocą skraplacza i obieg chłodniczy zamyka się.
    Prosta konstrukcja (rys. 2) sprawia, że w urządzeniach tych nie ma możliwości sterowania temperaturą powietrza nawiewanego. Właściwie działający klimatyzator wytwarza stałą różnicę temperatury pomiędzy powietrzem napływającym do wymiennika i nawiewanym do pomieszczenia, na poziomie ok. 10-15 K. Użytkownik ma możliwość jedynie regulacji wydajności wentylatora.
    Jednostki o stosunkowo małych mocach chłodniczych o zwartej konstrukcji mogą występować w różnych wariantach i wykonaniach.

Kompaktowe klimatyzatory przenośne (...)
Klimatyzatory przenośne typu split (...)
Klimatyzatory monoblokowe stacjonarne (...)

Dobór urządzenia
    Prawidłowy dobór urządzenia bazuje na rozpatrzeniu następujących etapów:
1. określenie wymaganych funkcji klimatyzatora (grzanie, chłodzenie, osuszanie),
2. określenie wymaganej mocy chłodniczej urządzenia w zależności od ustalonych parametrów powietrza w pomieszczeniu,
3. określenie możliwości montażu klimatyzatora w pomieszczeniu oraz organizacja przepływu powietrza w pomieszczeniu,
4. sprawdzenie dopuszczalnego poziomu hałasu klimatyzatora (zależny od przeznaczenia pomieszczenia),
5. analiza kosztów zakupu, montażu, eksploatacji.

    Ad. 1. Klimatyzatory wentylacyjno-chłodzące to najprostsze z urządzeń chłodzących powietrze, w których występują dodatkowe funkcje takie jak:
● filtracja – urządzenia mogą być wyposażone w filtry: wstępne, usuwające pyłki i kurz; elektrostatyczne, usuwające najdrobniejsze cząstki zanieczyszczeń; antybakteryjne, zapobiegające rozmnażaniu się bakterii wirusów i pleśni; węglowe lub fotokatalityczne, usuwające zapachy (przy czym fotokatalityczny nie wymaga czyszczenia ani wymiany); generatory jonów usuwające wirusy, bakterie, pleśnie, a przy okazji jonizujące powietrze i usuwające zapachy,
● osuszanie – czyli inaczej odwilżanie powietrza do zadanego poziomu,
● wachlowanie (tzw. funkcja swing) – żaluzje klimatyzatora pozostają w ciągłym ruchu góra-dół, co daje uczucie powiewu wiatru,
● nawiew wielokierunkowy (inaczej chaos lub wiatr – kombinacja góra-dół i prawo-lewo) – rozprowadza ciepłe lub zimne powietrza równomiernie po pomieszczeniu,
● szybkie chłodzenie – szybkie schłodzenie powietrza w pomieszczeniu do zadanej temperatury, intensywny nawiew chłodnego powietrza zwykle do 18°C. (...)

Sposób montażu i eksploatacja
(...)

Podsumowanie
    Zastosowanie poszczególnych klimatyzatorów zależy głównie od miejsca ich przeznaczenia – w pomieszczeniach mieszkalnych i biurowych zalecane jest montowanie urządzeń typu SPLIT, gdyż urządzenie zintegrowane w jednej obudowie zawiera elementy pracujące cichoi dość głośno. Użytkowanie ich jest zatem dość uciążliwe, choć producenci próbują maksymalnie je wyciszyć. Hałas, brak miejsca posadowienia skraplacza w przypadku przenośnych jednostek typu split, spadek wydajności chłodniej powodowany napływem ciepłego powietrza przez uchylone okno i wreszcie konieczność wynoszenia skroplin zbierających się w pojemniku w środku urządzenia sprawiają, że urządzenia te mogą stanowić rozwiązanie awaryjne lub przejściowe. Można też ich używać w pomieszczeniach, z których korzysta się sporadycznie, np. w pokoju gościnnym.