Pisząc o ograniczaniu emisji i wycieków czynników chłodniczych według doświadczeń brytyjskiego projektu Real Zero, wskazano sposoby usuwania wycieków w „punktach newralgicznych” instalacji oraz zapobiegania im poprzez kontrolę tych punktów i odpowiednią, wczesną reakcję na możliwość wycieków (np. wymiana uszczelek). W tej części artykułu zamieszczono wskazówki dla firm serwisowych, dotyczących współpracy z użytkownikami instalacji w zakresie bieżącego monitoringu i kontroli.

W poprzednich numerach...

Brytyjski Instytut Chłodnictwa wraz z europejskimi partnerami (Polskę reprezentuje Krajowe Forum Chłodnictwa), wdraża ogólnoeuropejski projekt Real Skills Europe. W ramach projektu powstają poradniki i moduły szkoleniowe, które zostaną wykorzystane we wszystkich krajach partnerskich. Dotyczą one prawnych, projektowych i technicznych sposobów ograniczania wycieków czynników chłodniczych.

W dwóch poprzednich częściach artykułu opublikowanych w numerach 4/2010 i 5/2010 miesięcznika omówiono przyczyny powstawania i metody usuwania wycieków w instalacji chłodniczej.

Koszty wycieków

Właściciel instalacji musi przyjąć do wiadomości, że wycieki oznaczają koszty. Koszty bezpośrednie powstają przede wszystkim wtedy, kiedy ma miejsce katastrofalny czy całkowity wyciek czynnika. Wówczas właściciel narażony jest na konkretne koszty:

• pracy związanej z naprawą;
• nowego czynnika,
• części zamiennych,
• i wreszcie przestoju.

Jeśli wyciek jest mały, przez jakiś czas może pozostać niezauważony, co prowadzi do dodatkowych kosztów pośrednich, takich jak zwiększone zużycie energii. Urządzenie, które przecieka działa mniej wydajnie. Pracuje przez dłuższe okresy, często w bardziej ekstremalnych warunkach, zużywając więcej elektryczności. Nie należy także zapominać o obciążeniu środowiska wynikającym z wycieku czynnika z instalacji. Brytyjski Instytut Chłodnictwa wyliczył, że (przykładowo) wyciek zaledwie 1 kg czynnika R404A oddziałuje w zakresie efektu cieplarnianego tak samo jak praca typowej małej lodówki przez 44 lata.

Serwis i konserwacja instalacji chłodniczych przyczyniają się do zmniejszenia emisji czynnika chłodniczego do atmosfery w takim samym stopniu jak wyjściowy projekt instalacji. Staranny dobór urządzeń i konfiguracja wynika nie tylko z wymagań prawnych, ale ma na celu także osiągnięcie maksymalnej wydajności i szczelności instalacji. Od kierowników serwisu i konserwacji w dużym stopniu zależy zapewnienie, że instalacja pracuje z projektowaną wydajnością chłodniczą i jest szczelna pod względem wycieków.

Obowiązki prawne i umowa serwisowa

Zgodnie z rozporządzeniem F-gazowym, prawna odpowiedzialność należy do osoby kontrolującej urządzenie zawierające czynnik, czyli operatora. Według rozporządzenia operator oznacza osobę fizyczną lub prawną sprawującą faktyczną kontrolę nad technicznym działaniem urządzeń i systemów objętych niniejszym rozporządzeniem.

Zazwyczaj tylko najwięksi operatorzy dysponują własną, odpowiednio wykwalifikowaną ekipą techniczną, która przejmuje zadania związane z regularną konserwacją instalacji. W innych przypadkach, serwisem instalacji zajmuje się firma zewnętrzna. Firma ta powinna zadbać o odpowiednio skonstruowaną umowę serwisową, która określi zasady regularnego serwisowania, ale też działań w sytuacjach awaryjnych. Rolą firmy serwisowej jest wskazanie, jak odpowiedzialnie zarządzać instalacją z czynnikiem chłodniczym, przedstawiając klientowi następujące aspekty:

1. Wymagania legislacji F-gazowej (szczególnie pod względem sprawdzania wycieków oraz odpowiedniego oznakowania i dokumentacji).

2. Schemat wycofywania czynników z grupy HCFC.

3. Wymagania unijne w zakresie unijnych regulacji dotyczącej czynników z grupy HCFC.

4. Zgodność ze standardami bezpieczeństwa i innymi wymaganiami prawnymi – szczególnie w zakresie kwestii środowiskowych. Wiele firm wdraża programy obniżania negatywnego wpływu na środowisko – firma serwisowa może tu wskazać konkretne sposoby określenia i zmniejszenia wpływu na środowisko urządzeń chłodniczych, pośrednio (zużycie energii), jak i bezpośrednio (mniejsza emisja czynników). Oczywiście przekłada się to także na oszczędności i lepszą sprawność urządzeń.

5. Koszty środowiskowe wycieków.

6. Długoterminowe koszty finansowe wycieków, większej ilości wezwań serwisowych i zmniejszonej sprawności.

7. Możliwe oszczędności.

Wyciekowy dekalog firm serwisowych

1. Wycieki są ważne, a rolą firmy serwisowej jest nie tylko szukanie i usuwanie wycieków, ale też – a może przede wszystkim – wskazania klientowi końcowemu rozwiązań, które umożliwią zapobieganie wyciekom.

2. Wyeliminuj istniejące wycieki. W obiekcie należy zidentyfikować elementy, które mogą prowadzić do wycieku albo świadczą o tym, że już nastąpił: skorodowane rury, plamy oleju, nadmierna wilgotność, brakujące zaślepki zaworów, skorodowane uszczelki, źle podparte rurociągi, nadmierne wibracje itd.

3. Korzystaj z dobrych praktyk, szczególnie w zakresie efektywnego lokalizowania wycieków (punktem wyjścia jest nowa legislacja F-gazowa.

4. Dobre wyposażenie to klucz do sukcesu. Firma serwisowa powinna dysponować odpowiednimi narzędziami i sprzętem umożliwiającym wykrywanie wycieków, odpowiednio często konserwowanymi. Będą to: ręczny detektor wycieków, odpowiedni spray do wykrywania wycieków, roztwór barwnika fluorescencyjnego, odpowiedni sprzęt do próby na szczelność pod względem wycieków.

5. Dokumentacja to obowiązek. Dla każdej instalacji o napełnieniu powyżej 3 kg trzeba wypełniać rejestr F-gazowy, z wymaganą prawem częstotliwością. Jeśli prowadzisz rejestr na zlecenie właściciela instalacji, informuj go o zużyciu czynnika i powodach wycieków.

6. Zapewnij odpowiednie udokumentowane kwalifikacje swojemu zespołowi. W interesie wszystkich graczy rynkowych jest świadomość klienta końcowego, iż obsługa instalacji z czynnikami chłodniczymi przez osoby niewykwalifikowane jest niezgodna z prawem.

7. Wiedza to potęga. Rolą firmy serwisowej jest także wspomóc właściciela instalacji w zrozumieniu nowych wymagań prawnych dotyczących zapobiegania wyciekom zgodnie z legislacją F-gazową i ustawą ozonową; upewnij się, że są one uwzględnione w umowach konserwacji i serwisu.

8. Nie zapominaj o czynnikach HCFC. Firma serwisowa musi być gotowa na doradztwo dotyczące wycofywania czynnika i konsekwencji dla właściciela instalacji zawierającej R22, wymagającej regularnej obsługi.

9. Zgodność z projektem. Jeśli instalacja zostaje zmieniona w odniesieniu do wyjściowego projektu, instalacja nadal musi spełniać standardy i wymagania norm oraz rozporządzenia F-gazowego i ustawy ozonowej, podczas ponownego rozruchu należy też przeprowadzić test na szczelność pod względem wycieków.

10. Umowy serwisu i konserwacji powinny spełniać nowe wymogi prawne dotyczące regularnej kontroli pod względem wycieków, ich naprawy i ponownego sprawdzenia po 30 dniach. Umowy powinny określać, kto rzeczywiście decyduje o konserwacji instalacji, ponieważ odpowiada on za wykonanie prawnych obowiązków w zakresie wycieków F-gazów.

Materiał opracowano na podstawie poradników Brytyjskiego Instytutu Chłodnictwa, powstałych w ramach projektu ZERO emisji i wycieków