Większość użytkowników rekuperatorów traktuje je w momencie zakupu jako absolutne remedium umożliwiające obniżenie kosztów ogrzewania budynku. Dopiero po kilku miesiącach użytkowania użytkownicy zauważają, że owszem, funkcja obniżania kosztów sprawdza się w lepszym lub gorszym stopniu, ale dużo ważniejszą funkcją jest zapewnienie wewnątrz budynku doskonałego klimatu i świeżego powietrza zapewniającego wysoki komfort mieszkalny dla użytkowników. Komfort jest szczególnie ważny nie tylko zimą, gdy rekuperator zapobiega szybkiemu wychładzaniu się budynku, ale także latem, gdy użytkownicy systemu wentylacyjnego oczekują nie tylko skutecznej wentylacji, ale także możliwości schłodzenia budynku za pomocą pracującego rekuperatora.

Nieprawidłowym będzie myślenie, że sam rekuperator „odzyskując chłód” latem, czyli obniżając temperaturę powietrza nawiewanego do pomieszczeń zapewni skuteczne schłodzenie. Owszem, temperatura powietrza nawiewanego ulegnie pewnemu obniżeniu, ale nadal będzie wyższa od temperatury panującej w pomieszczeniach. Efektem pracy rekuperatora będzie więc powolne, ale stałe ogrzewanie chłodniejszych pomieszczeń do temperatury panującej na zewnątrz.

Schłodzenie powietrza nawiewanego do pomieszczeń możliwe będzie wyłącznie poprzez zastosowanie dodatkowego urządzenia obniżającego latem temperaturę powietrza zasysanego przez system wentylacyjny. Najczęściej używanym w takim wypadku jest gruntowy wymiennik ciepła, zwany w skrócie GWC.

GWC wykorzystuje stałą temperaturę gruntu panującą na głębokości poniżej 1,5 m. Temperatura gruntu od tej głębokości oscyluje w granicach od 4 do 10°C. Jeśli wewnątrz gleby umieścimy wymiennik – rurowy, żwirowy, bezprzeponowy czy glikolowy, dzięki któremu panująca tam temperatura zostanie przekazana do powietrza zasysanego do wnętrza budynku przez czerpnię systemu wentylacyjnego, uzyskamy możliwość skutecznego chłodzenia budynku. Według przeprowadzonych w Polsce badań możliwe jest obniżenie temperatury powietrza wchodzącego do budynku latem z +32 do nawet +15°C. Zimą GWC zabezpiecza rekuperator przed zamarzaniem poprzez podwyższenie ujemnej temperatury powietrza wchodzącego do budynku zazwyczaj do temperatury dodatniej.

Zajmijmy się jednak funkcją chłodzącą GWC. Aby przekazać chłodniejsze powietrze do pomieszczeń konieczne jest posiadanie systemu wentylacyjnego, który zapewni skuteczne rozprowadzenie powietrza schłodzonego w GWC. System taki powinien posiadać kilka ważnych cech umożliwiających korzystanie z chłodu uzyskanego w gruncie:

- izolowane przewody; w systemie wykorzystującym chłód gruntu konieczne jest wykonanie izolacji wszystkich przewodów wentylacyjnych, dla uniknięcia wtórnego ogrzewania się powietrza od ścianek przewodów wentylacyjnych umieszczonych wewnątrz ciepłych pomieszczeń; izolacja zabezpieczy także system wentylacyjny przed powstawaniem skroplin na zewnętrznych powierzchniach przewodów;

- rekuperator wyposażony w bypass; jeśli schłodzone powietrze z GWC wprowadzone zostanie do wnętrza rekuperatora wyposażonego w standardowy wymiennik ciepła, zostanie ono ponownie ogrzane od powietrza usuwanego z budynku; w ten sposób skuteczność chłodzenia przez GWC zostanie bardzo ograniczona; dlatego konieczne jest zastosowanie rekuperatora, w którym strumień powietrza schłodzonego skierowany zostanie wokół wymiennika ciepła dla uniknięcia jego wtórnego ogrzania od powietrza usuwanego z budynku; możliwość „ominięcia” wymiennika rekuperatora dzięki zastosowaniu w jego konstrukcji odpowiedniej przepustnicy zwana jest potocznie bypassem;

- system wentylacyjny wyposażony w czerpnię ścienną; błędem będzie wykonywanie systemu wentylacyjnego wyposażonego w czerpnię gruntową oraz pozbawionego standardowej czerpni ściennej; większość wymienników gruntowych wymaga regeneracji, czyli powrotu ziemi otaczającej wymiennik do normalnej temperatury; w czasie regeneracji rekuperator powinien korzystać z czerpni ściennej; także w okresach przejściowych, gdy stosunkowo ciepłe powietrze zewnętrzne, o temperaturze kilkunastu stopni uległoby dodatkowemu schłodzeniu wewnątrz GWC zalecane jest korzystanie z czerpni ściennej;

- wydajność systemu; dla skutecznego przekazania chłodu do pomieszczeń konieczne jest zastosowanie rekuperatora o wydajności dobranej dla górtrza usuwanego z budynku; w ten sposób skuteczność chłodzenia przez GWC zostanie bardzo ograniczona; dlatego konieczne jest zastosowanie rekuperatora, w którym strumień powietrza schłodzonego skierowany zostanie wokół wymiennika ciepła dla uniknięcia jego wtórnego ogrzania od powietrza usuwanego z budynku; możliwość „ominięcia” wymiennika rekuperatora dzięki zastosowaniu w jego konstrukcji odpowiedniej przepustnicy zwana jest potocznie bypassem;

- system wentylacyjny wyposażony w czerpnię ścienną; błędem będzie wykonywanie systemu wentylacyjnego wyposażonego w czerpnię gruntową oraz pozbawionego standardowej czerpni ściennej; większość wymienników gruntowych wymaga regeneracji, czyli powrotu ziemi otaczającej wymiennik do normalnej temperatury; w czasie regeneracji rekuperator powinien korzystać z czerpni ściennej; także w okresach przejściowych, gdy stosunkowo ciepłe powietrze zewnętrzne, o temperaturze kilkunastu stopni uległoby dodatkowemu schłodzeniu wewnątrz GWC zalecane jest korzystanie z czerpni ściennej;

- wydajność systemu; dla skutecznego przekazania chłodu do pomieszczeń konieczne jest zastosowanie rekuperatora o wydajności dobranej dla górnych wartości normy; dla skutecznego chłodzenia pomieszczeń konieczne jest przewidzenie minimum 4 wymian powietrza na godzinę; rekuperator w budynku mieszkalnym zapewni nam maksymalnie jedną wymianę, przez co bardzo istotne jest zachowanie maksymalnej wydajności systemu wentylacyjnego dla uzyskania optymalnego efektu chłodzenia latem.

	Rys. 1. Przykład układania wymiennika rurowego

Inwestor ma możliwość zastosowania kilku typów gruntowych wymienników ciepła umożliwiających schłodzenie powietrza wchodzącego do budynku latem. Są to:

• wymiennik rurowy;
• wymiennik żwirowy;
• wymiennik bezprzeponowy;
• wymiennik glikolowy.

Wymiennik rurowy (...)

Wymiennik żwirowy (...)

Wymiennik bezprzeponowy (...)

Wymiennik glikolowy (...)

Podsumowanie (...)