Reklama
 
 
 
 
Dobór filtrów sklasyfikowanych wg PN-EN ISO 16890 w systemach wentylacji ogólnej
Ocena użytkowników: / 3
SłabyŚwietny 
Data dodania: 15.05.2018

Opublikowana pod koniec 2016 roku międzynarodowa norma ISO 16890 wprowadziła nową klasyfi kację filtrów powietrza dla wentylacji ogólnej i dostarczyła projektantom nowych narzędzi do projektowania jakości powietrza wewnętrznego. Jej wprowadzenie nie szło jednak w parze z opracowaniem wytycznych, jak dobierać nowe klasy filtrów dla różnych zastosowań systemów wentylacji. Nowej klasyfikacji nie można porównać z dotychczasowymi powszechnie stosowanymi klasami G1 do F9 zdefiniowanymi w normie EN 779:2012. Tymczasem wycofanie tej normy i zastąpienie nową spodziewane jest już drugiej połowie 2018 roku. Rekomendacja Eurovent nr 4/23 stara się zapełnić tę lukę normatywną. 

 

 

Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego – poważny polski problem

 

Powszechna dostępność danych monitoringu z coraz większej liczby stacji pomiarowych przyczyniła się w ostatnim czasie do znacznego wzrostu społecznej świadomości problemu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego i tzw. smogu.

 

Problem ten jest szczególnie istotny w Polsce, gdzie zanieczyszczenie powietrza jest jednym z największych nie tylko w Europie, ale i na świecie. Dopuszczalne średnioroczne stężenie pyłów zawieszonych (ang. particulate matter, PM) jest znacznie przekroczone w wielu polskich miejscowościach. Zdecydowanym liderem tego niechlubnego rankingu jest Kraków, gdzie w zeszłym roku alarm smogowy musiałby być ogłaszany aż przez 41 dni, gdyby w Polsce obowiązywały normy francuskie [1] (znacznie bardziej rygorystyczne niż polskie).

 

Smog to nie tylko kwestia ograniczonej widoczności. Wpływ złej jakości powietrza na zdrowie został udowodniony w wielu opracowaniach. Wykazały one, że ze wszystkich czynników zanieczyszczających środowisko, pył zawieszony (PM) oddziałuje na największą część populacji. Wpływ ekspozycji na nadmierną koncentrację pyłów zawieszonych był w przeszłości przedmiotem wszechstronnych badań. Ich wyniki pokazały, że PM może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia. Najważniejsze choroby związane z ekspozycją na PM to: 

 

  • alergie i astma; 
  • nowotwór płuc; 
  • choroby układu krążenia;
  • przewlekła obturacyjna choroba płuc.

 

Wymowne są również badania przeprowadzone przez naukowców z instytutu EPIC na uniwersytecie Chicago [2]. Oszacowali oni, o ile wydłużyłaby się oczekiwana długość życia w różnych krajach, jeśli poziom zanieczyszczenia powietrza w tych krajach spełniałby limity zalecane przez Światową Organizację Zdrowia (ang. World Health Organization, WHO). Dla Polski ta wartość wynosi aż 1,29 roku!

 

 

2018 02 76 1

Rys. 1. Szacowany wzrost oczekiwanej długości życia pod warunkiem spełnienia norm WHO dotyczących czystości powietrza w poszczególnych krajach europejskich [2]

 

 

Znany jest również wpływ ekspozycji na różne wielkości cząstek. Zdecydowanie najgroźniejsza jest frakcja cząstek o średnicy do 1 μm (PM1). Są one na tyle małe, że mogą wnikać do krwioobiegu i powodować nowotwory lub demencję. Cząstki o średnicy do 2,5 μm (PM2,5) mogą penetrować płuca i prowadzić do ich dysfunkcji, jak również do chorób skóry i oczu. Stosunkowo najmniej groźne są cząstki o średnicy do 10 μm (PM10), które penetrują górne drogi oddechowe.

 

Pomimo, że dyrektywa europejska dopuszcza [3] wyższe wartości, powszechnie uznaje się jako dopuszczalne stężenia pyłów zawieszonych PM zalecenia określone przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) [4].

 

Dopuszczalne zalecane przez WHO średnie roczne wartości wynoszą:

 

  • dla PM2,5 < 10 μg/m3; 
  • dla PM10 < 20 μg/m3; 
  • dla PM1 wartości nie są aktualnie zdefiniowane.

 

Dopuszczalne średnie stężenia średniodobowe są wyższe, jednak przy doborze systemu filtracji, rozpatruje się średnie wartości roczne.

 

 

2018 02 77 1

Rys. 2. Penetracja dróg oddechowych przez różne wielkości cząstek pyłu zawieszonego PM

 

 

Norma PN-EN ISO 16890:2017 – nowa klasyfikacja filtrów, nowe możliwości

 

 

2018 02 77 2

 

 

(...)

 

 

Porównanie nowej (PN-EN ISO 16890) i dotychczasowej (PN-EN 779) klasyfi kacji filtrów

 

Klasyfikacja skuteczności filtrów, zdefiniowana w EN ISO 16890, różni się zasadniczo o tej określonej w EN 779. Wcześniejsza norma opiera się na skuteczności dla cząstek o wielkości 0,4 mikronów i ich koncentracji ilościowej. Natomiast norma EN ISO 16890 bazuje na koncentracji masowej i frakcjach PM10, PM2,5 i PM1.

 

Te kluczowe różnice w podejściu do klasyfi kacji powodują, że klasy filtrów oznaczone według nowej i starej normy nie mogą być bezpośrednio porównywane. Nie istnieje również żadna obliczeniowa metoda na ich przekonwertowane. Co więcej, naturalnym jest, że różne filtry (różnych producentów) sklasyfikowane do tej pory w tej samej klasie EN 779, mogą zostać sklasyfikowane w innych klasach EN ISO 16890.

 

Jedynym sposobem poznania relacji pomiędzy nową i dotychczasową klasyfikacją oraz określenia zakresu przenikania się poszczególnych klas jest porównanie rzeczywistych wyników badań filtrów.

 

Próba taka została podjęta przez Eurovent w wydanej w grudniu 2017 roku Rekomendacji 4/23 [6], gdzie na podstawie danych z przeprowadzonych w akredytowanych laboratoriach badań filtrów, zestawiono zakres zmierzonych skuteczności ePM1, ePM2,5 i ePM10, odpowiadających dotychczasowym klasom M5 do F9.

 

Z czasem, wraz ze wzrostem ilości dostępnych danych testowych, zestawienie będzie aktualizowane w celu lepszego zobrazowania rzeczywistych zależności między klasyfikacją obu norm.

 

Porównanie takie jest szczególnie pomocne do określenia klasy filtrów zamiennych w istniejących instalacjach. Przy projektowaniu nowych systemów, nie ma to już takiego znaczenia, gdyż założenia metodyki doboru filtrów sklasyfikowanych według ISO 16890 są zupełnie inne.

 

 

Istniejące zalecenia dotyczące doboru klasy filtracji

 

(...)

 

 

Rekomendacja Eurovent 4/23

 

(...)

 

 

Podsumowanie

 

Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego pyłami zawieszonymi jest, szczególnie w Polsce, poważnym problemem i wywołuje negatywne konsekwencje zdrowotne. Zastosowanie odpowiedniej filtracji dostarczanego powietrza wentylacyjnego pozwala na ograniczenie tego problemu w środowisku wewnętrznym. Kwestia ta jest jednak często niedoceniania w trakcie projektowania i nierzadko zdarza się, że urządzenia wentylacyjne wydawane są z filtrem o najniższej wymaganej polskim Prawem Budowlanym [7] klasie G4. Filtr taki charakteryzuje się jednak bardzo małą skutecznością usuwania pyłów PM10 (często poniżej 40%), PM2,5 (często poniżej 10%) i PM1 (nawet 0%). Oznacza to, że przy zastosowaniu takiego rozwiązania, w większości miejsc w Polsce o wysokim zanieczyszczeniu powietrza atmosferycznego, zalecane dopuszczalne stężenie PM będzie przekroczone nawet w świeżym powietrzu nawiewanym do pomieszczeń.

 

Norma PN-EN-ISO 16890 definiuje nową klasyfikację filtrów i dostarcza nowych możliwości dla projektowania jakości powietrza wewnętrznego. Jest to jednak norma badawcza i jej zakres koncentruje się na metodach wyznaczania skuteczności filtrów. Pomimo tego, iż norma PN-EN 779 defi niująca dotychczas stosowane klasy filtrów zostanie niebawem wycofana, aktualnie nie istnieją normatywne wytyczne, w jaki sposób dobierać nowe klasy filtrów w systemach wentylacji ogólnej. Pojawią się one zapewne w rewizji normy EN 16798-3, jednak nie należy oczekiwać, aby stało się to ciągu najbliższych kilkunastu miesięcy. W okresie przejściowym przydatna może być Rekomendacja Eurovent 4/23 opracowana przez wiodących ekspertów branży filtracji powietrza.

 

 

 

Igor SIKOŃCZYK – Eurovent Association

 

 

LITERATURA:

[1] https://polskialarmsmogowy.pl

[2] https://aqli.epic.uchicago.edu

[3] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 roku w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy.

[4] Air Quality Guidelines – Global update 2005. World Health Organization, 2006.

[5] WOJTAS K., Wymagania i zasady nowej klasyfikacji filtrów w systemach wentylacji budynków. Rynek Instalacyjny nr 12/2016, s. 58–64.

[6] Eurovent 4/23 – 2017. Selection of EN ISO 16890 rated air filter class general ventilation applications, 2017.

[7] https://eurovent.eu/?q=articles/how-select-ENISO-16890-rated-air-filter-classes-general-ventilation-applications.

[8] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Dz.U. 2002 nr 75 poz. 690 z poźn. zm.

[9] PN-EN ISO 16890-1:2017-01E – Przeciwpyłowe filtry powietrza do wentylacji ogólnej – Część 1: Specyfi kacje techniczne, wymagania i system klasyfikacji skuteczności określony na podstawie wielkości cząstek pyłu (ePM).

[10] PN-EN 779:2012E – Przeciwpyłowe filtry powietrza do wentylacji ogólnej. Określanie parametrów filtracyjnych

[11] PN-EN 13779:2007E – Wentylacja budynków niemieszkalnych. Wymagane właściwości systemów wentylacji i klimatyzacji

[12] PN-EN 16798-3:2017-09E – Charakterystyka energetyczna budynków. Wentylacja budynków. Część 3: Wentylacja budynków niemieszkalnych. Wymagania dotyczące właściwości systemów wentylacji i klimatyzacji pomieszczeń (Moduł M5-1, M5-4)

 

 

POLECAMY WYDANIA SPECJALNE

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2024

  • Pompy ciepła 2023-2024

  • Pompy ciepła 2021-2022

  • Pompy ciepła 2022-2023

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2021

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2022

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2023

  • Pompy ciepła 2020-2021

  • Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2020

  • Pompy ciepła 2019-2020

Katalog firm chłodnictwo, klimatyzacja, wentylacja

CHŁODNICTWO: Agregaty (chillery) chłodzone powietrzem, Agregaty (chillery) chłodzone wodą, Agregaty absorpcyjne, Agregaty skraplające, Aparatura kontrolno-pomiarowa, Chłodnice, Chłodnictwo w transporcie, Chłodziwa i nośniki ciepła, Czynniki chłodnicze, Dry-coolery, Drzwi chłodnicze (okucia, akcesoria), Elementy rozprężające, Filtry - osuszacze czynnika chłodniczego, Komory chłodnicze i zamrażalnicze, Kontenery chłodnicze, Maszyny do produkcji lodu (płatkarki, kostkarki), Materiały termoizolacyjne, Meble chłodnicze i zamrażalnicze, Monobloki chłodnicze, Odolejacze, separtory, Oleje sprężarkowe, Płyty warstwowe, Pompy cyrkulacyjne, Silniki, Siłowniki, Sprężarki chłodnicze, Tunele mroźnicze (kriogeniczne), Układy i aparatura regulacyjna, zabezpieczająca i nadzorująca, Urządzenia rozmrażające, Wieże chłodnicze, Wyłączniki i przekaźniki czasowe, Wymienniki ciepła (parowacze, skraplacze), Wymienniki płytowe, Zasobniki chłodu, Zawory, Zespoły spręzarkowe, Pozostałe akcesoria, Projektowanie, badania, doradztwo techniczne, certyfikacja.

KLIMATYZACJA i WENTYLACJA: Aparatura kontrolno-pomiarowa, Aparaty grzewczo-wentylacyjne, Centrale klimatyzacyjne monoblokowe, Centrale klimatyzacyjne rooftop, Centrale klimatyzacyjne sekcyjne, Chłodnice/nagrzewnice kanałowe, Czerpnie i wyrzutnie, Filtry powietrza, Kanały wentylacyjne, Klapy ppoż. (oddymiające, odcinające), Klimakonwektory, Klimatyzacja samochodowa, Klimatyzatory kompaktowe (przenośne, okienne), Klimatyzatory split, Klimatytory multi splity, Kolektory słoneczne, Kratki, nawiewniki, dysze, Kurtyny powietrzne, Materiały termoizolacyjne, Nasady kominowe, wywietrzniki, Nawilżacze (parowe, zraszające, ultradźwiękowe, komory zraszania), Oczyszczacze powietrza, Odciągi miejscowe, Okapy kuchenne, Osuszacze powietrza, Pompy ciepła, Pompy cyrkulacyjne, Przepustnice, Rekuperatory i regeneratory do odzysku ciepła, Siłowniki, Stropy, belki chłodząco-grzejące, Systemy Super Multi, Szafy klimatyzacji precyzyjnej, Tłumiki hałasu, Układy i aparatura regulacyjna, zabezpieczająca i nadzorująca, Wentylatory dachowe, Wentylatory oddymiające, przeciwwybuchowe, chemoodporne, Wentylatory osiowe, Wentylatory promieniowe, Wentylatory strumieniowe (oddymiające), Wymienniki gruntowe, Pozostałe akcesoria, Projektowanie, badania, doradztwo techniczne, certyfikacja.

MATERIAŁY, NARZĘDZIA, PRZYRZĄDY, AKCESORIA: Izolacje akustyczne, termiczne, Materiały i przyrządy lutownicze i spawalnicze, Materiały uszczelniające, Narzędzia, Rury, kształtki, akcesoria, Urzadzenia i środki czyszczące, Urządzenia do inspekcji i czyszczenia systemów wentylacyjno-klimatyzacyjnych, Urządzenia do usuwania i napełniania instalacji chłodniczych; recyklingu czynników chłodniczych, Wibroizolacje, Zamocowania i tłumiki drgań.

INNE: Zrzeszenia i organizacje, Oprogramowanie komputerowe, Portale internetowe, Targi, wystawy, szkolenia.