Miedź to naturalny materiał o doskonałych własnościach fizycznych. Miedź jest trwała, niezawodna, odporna na wysokie i niskie temperatury oraz korozję. Jest w 100% antydyfuzyjna dla gazów. Dzięki temu instalacje z miedzi i jej stopów są szeroko stosowane w klimatyzacji i chłodnictwie. 

Do zbudowania tych instalacji stosuje się rury miedziane wykonane zgodnie z normą PN-EN 12735-1. Rury te, podobnie jak powszechnie stosowane rury instalacyjne (zgodnie z PN-EN 1057) wykonane są z miedzi Cu-DHP, odtlenionej fosforem zawierającej Cu + Ag > 99,90 % i 0,015 % < P < 0,040. Wg normy PN-EN 12735 – 1 rura do chłodnictwa i klimatyzacji może być wykonywana w wymiarowaniu calowym lub metrycznym, dostępna jest w stanie twardym lub miękkim, w izolacji termicznej lub bez. Rury miękkie metryczne są dostępne w wymiarach od 4 x 1 do 22 x 1 mm, zaś w stanie twardym od 6 x 1 do 108 x 2,5 mm. Rury miękkie calowe produkowane są od wymiaru 3/16” do 7/8” zaś w stanie twardym od 3/8” do 4 1/8”. Rury twarde można kupić w odcinkach 5 metrowych, zaś w stanie miękkim w kręgach o długości 15,25 i 30,5 m dla wymiarów calowych oraz 25 lub 35 m dla rur o wymiarach metrycznych.

Norma określa także stan i czystość powierzchni wewnętrznej, która ma parametry zdecydowanie wyższe od rury instalacyjnej. Zaślepione końce rur zabezpieczają je przed ewentualnym zabrudzeniem podczas transportu, składowania, czy na budowie. Rury te mogą współpracować z czynnikami chłodniczymi nowej generacji typ R407C i R410A. Rura chłodnicza na powierzchni zewnętrznej zgodnie z normą ma trwałe oznaczenie. Przykładowe oznaczenie rury metrycznej i calowej przedstawiają poniższe rysunki.

Rura chłodnicza calowa 

Rura chłodnicza metryczna

Oznaczenia rur chłodniczych calowych i metrycznych: Nazwa® – nazwa fabryczna rury; PRODUCENT – Nazwa producenta rury; 6 x 1 – wymiar rury w mm; 1/4” X 0,03” x 50” – wymiar w calach; PN EN 12735-1 - norma rury; R 290, R 220 – stan twardości; 05/15 – miesiąc i rok produkcji

Na rynku dostępne są także rury w izolacji termicznej. Przeważnie mają grubość 9 mm w stanie miękkim w wykonaniu calowym lub metrycznym. Izolacja termiczna takich rur posiada następujące własności: ƒƒ

• polietylen sieciowy o porach zamkniętych,
• ƒnietrujący, odporny na działanie promieniowania UV, ƒƒ
• współczynnik przewodzenia ciepła przy 0 °C ≥0,36 W/mk, ƒƒ
• temperatura pracy od -80°C do +105°C, ƒƒ
• klasa palności B2 wg DIN 4102 ƒƒ
• kondensacja pary wodnej > 7000my.

Instalacje chłodnicze łączone są przez lutowanie twarde lutem twardym z minimalną 2% zawartością srebra lub spawanie w osłonie gazów obojętnych.

W chłodnictwie, a w szczególności w systemach chłodniczych supermarketów, coraz częściej wdrażane są proekologiczne koncepcje urządzeń. Stosowany w tym przypadku nowoczesny, przyjazny dla środowiska czynnik chłodniczy, jakim jest CO₂, wymaga wysokich ciśnień roboczych. Dla tych zastosowań dostępny jest nowy system rurowy ze stopu miedzi z małą domieszką (ok. 2,5%) żelaza. Rury i kształtki wykonane są ze stopu miedzi CuFe2P o wysokiej wytrzymałości, który z powodzeniem jest stosowany od lat w elektrotechnice i przemyśle samochodowym. Stosowanie tego stopu pozwala na wykonanie ekonomicznej instalacji systemów chłodniczych o ciśnieniu roboczym do 120 barów, rurami o grubości ścianki i średnicy zewnętrznej mniejszej niż w powszechnie stosowanych instalacjach stalowych.

System ten może być również zastosowany do innych czynników chłodniczych po konsultacji z producentem systemu. Stop ma dobre właściwości przetwórcze podobne do tych, jakie posiada miedź. Do łączenia instalacji spawanie zastąpiono lutowaniem! Rury mogą być lutowane na twardo przy wykorzystaniu kształtek z tego samego materiału, które również dostępne są na rynku.

Rury i kształtki są odpowiednio oznakowane, tak więc poszczególne części składowe systemu można za każdym razem precyzyjnie zidentyfikować. W oznaczeniu podaje się nazwę producenta, markę® rury, oznaczenie składu stopu (CuFe2P), wymiar, max. ciśnienie robocze (120 bar), stan utwardzenia oraz datę i godzinę produkcji.

Oznaczenie rury stopowej

Poza tym, materiał jest nieco magnetyczny i z łatwością można go odróżnić od miedzi za pomocą magnesu neodymowego – przydatna, praktyczna zaleta.

Główną zaletą systemu jest jego wytrzymałość mechaniczna. Z uwagi na wysoką wytrzymałość materiału możliwe jest wykonanie serii produktów dla ciśnienia 120 barów o stosunkowo cienkich ściankach, a co za tym idzie mniejszych średnicach zewnętrznych. Niewielki ciężar przewodów rurowych oznacza nie tylko znaczne oszczędności materiałowe, ale również łatwiejsze nimi manipulowanie, na przykład przy montowaniu rur na suficie.

Rura stopowa spełnia warunki normy PN-EN 12735-1, jej stan utwardzenia wynosi R 300. Zakorkowane z dwóch stron 5 m odcinki pakowane są w tekturowe pudełka zgodnie z wymogami normy.

Rury i łączniki systemu produkowane są w wymiarowaniu calowym. Dostępne wymiary rury i łączników pokazano w tabeli 1.

Według instrukcji wykonawczych instalacji miedzianych zgodnie z PN-EN 378 obowiązujących także dla chłodnictwa, do łączenia można używać wszystkich rodzajów lutów twardych z minimalną 2% zawartością srebra.

Więcej informacji o instalacjach z miedzi www.instalacjezmiedzi.pl  i www.akademiamiedzi.pl 

Europejski Instytut Miedzi
ul. św. Mikołaja 8-11
50-125 Wrocław
www.instytutmiedzi.pl
www.akademiamiedzi.pl
www.instalacjezmiedzi.pl

LITERATURA:

[1] Polska Norma PN EN 1057 Miedź i stopy miedzi. Rury okrągłe bez szwu do wody i gazu stosowane w instalacjach sanitarnych i ogrzewania.
[2] Polska Norma PN-EN 12735-1 Miedź i stopy miedzi. Rury miedziane okrągłe bez szwu stosowane w instalacjach klimatyzacyjnych i chłodniczych. Część 1 Rury do instalacji rurowych.
[3] Instalacje wodociągowe, ogrzewcze i gazowe na paliwo gazowe, chłodnicze, klimatyzacyjne, gazów medycznych oraz próżni wykonane z rur miedzianych i stopów miedzi. Wytyczne stosowania i projektowania. Europejski Instytut Miedzi, 2016.
[4] Miedź w instalacjach chłodniczych, klimatyzacyjnych oraz urządzeniach HVACR, Europejski Instytut Miedzi, 2016.
[5] Materiały firmy Wieland i KME.