W pierwszej części artykułu (CH&K 1-2/2012 str. 54) omówiono najczęściej stosowane czynniki chłodnicze oraz opisano zjawisko obiegu oleju w instalacjach chłodniczych. W drugiej części (CH&K 9/2012 str. 50) zostały opisane wytyczne do projektowania układów chłodniczych oraz powrotu oleju w instalacjach jednoi wielosprężarkowych. Pokazano również sposoby wyrównania oleju w układach statycznych oraz dynamicznych. W tej części zajmę się tylko uszkodzeniami elektrycznymi silnika sprężarki chłodniczej związanymi ze spaleniem się uzwojenia elektrycznego oraz przedstawię wytyczne, gdy już dojdzie do takiej usterki.

Awaria sprężarki instalacji eksploatowanej

W tym punkcie zajmę się instalacjami, które już są eksploatowane. Po długim czasie pracy, kiedy instalacje są modyfikowane oraz wymienione były komponenty układu chłodniczego (np. zawory rozprężne, filtry, wymienniki) oraz gdy zaistnieje potrzeba retrofitu (wymiany wycofanego czynnika chłodniczego na zamienniki krótko- lub długofalowe) zdarza się często, że dochodzi do awarii sprężarki chłodniczej (mechanicznej i/lub elektrycznej). Czy to jest instalacja o małej wydajności chłodniczej czy też o dużej, może ta awaria wystąpić w dłuższym lub krótszym czasie. Często nie jesteśmy w stanie skontrolować tego procesu z uwagi na to, że agregat skraplający (zespół sprężarkowy) jest położony dalej lub jest w maszynowni. Nagle stwierdzamy, że układ nie pracuje. Po wstępnej ocenie (przez własny personel techniczny czy firmę serwisową z zewnątrz), stwierdzamy że nie są to uszkodzenia zaworu rozprężnego, zapchanego filtra, nieszczelności układu (braku czynnika) lecz uszkodzenie sprężarki. Sprężarkę badamy na początku (nie demontując z instalacji) wizualnie oraz mierząc jej parametry elektryczne. I tak dla sprężarek jednofazowych 230V/1F/50Hz mierzymy (wystarczy multimiernik uniwersalny) oporności uzwojenia rozruchowego i uzwojenia pracy (dla danych modeli oporności są podawane przez producentów w kartach katalogowych); dla sprężarek trójfazowych 380-420/3F/50Hz już musimy wykonać trochę więcej pomiarów (w tym przypadku wskazane jest użycie induktora). Pomiary wykonujemy, badając oporności na uzwojeniach fazowych i międzyfazowych. Jeżeli wartości oporności między fazami znacznie odbiegają od podanych przez producenta w karcie katalogowej oraz oporność któreś fazy wynosi „0” Ώ, oznacza to zwarcie do masy uzwojenia silnika, czyli krótko mówiąc, mamy elektrycznie uszkodzoną sprężarkę zwaną potocznie „spaleniem silnika”.

Rys. 1. Zdjęcie spalonego uzwojenia silnika [8]

Po stwierdzeniu uszkodzenia sprężarki musimy przystąpić do jej demontażu z układu. Jeżeli jest to sprężarka hermetyczna (tłokowa, rotacyjna, spiralna), to niestety musimy ją wymienić na nową. Jeżeli jest to sprężarka półhermetyczna (tłokowa, śrubowa), możemy pokusić się o przezwojenie silnika. Z uwagi na to, że uzwojenia silników sprężarek półhermetycznych są najczęściej wykonywane w procesach zautomatyzowanych, nie zawsze możemy przewinąć uzwojenie(nia) tak, jak silnik sprężarki został zaprojektowany przez konstruktora do produkcji.

Rys. 2. Megaomomierz induktorowy elektryczny

(...)

Przyczyny uszkodzeń elektrycznych sprężarek

(...)

Kontrola kwasowości oraz neutralizacja [8]

(...)

Wnioski

W trzech częściach tej publikacji starałem się opisać zagadnienie uszkodzenia silnika elektrycznego oraz wyeliminowanie zakwaszenia oleju w sposób wyczerpujący. Jestem świadom, że na łamach tych artykułów nie jestem w stanie opisać i wyjaśnić przyczyn wszystkich awarii elektryczno-mechanicznych sprężarek chłodniczych. Dlatego też podsumowując to zagadnienie, jeszcze raz przypominam o dbałości i prawidłowych proceduryach przy montażu (wymianie sprężarki chłodniczej czy też innych komponentów) oraz o zachowaniu czystości układu chłodniczego, które to jest warunkiem długiej i bezawaryjnej pracy instalacji.

LITERATURA:
[1] L. CANTEK, M. BIAŁAS: Sprężarki chłodnicze. Wydawnictwo PG. Gdańsk, 2003.
[2] COOLPACK Technical University of Denmark 2000 r.
[3] Z. BONCA, D. BUTRYMOWICZ, W. TARGAŃSKI, T. HAJDUK: Nowe czynniki chłodnicze i nośniki ciepła. IPPU MASTA. Gdańsk.
[4] Poradnik Chłodnictwa. Praca zbiorowa. WNT. Warszawa, 1968 r.
[5] Sprężarki tłokowe Maneurop MTZ. Dobór i zastosowanie. DANFOSS. 2006 r.
[6] H. J. ULRICH: Poradnik Chłodnictwa. T. 2. IPPU MASTA. Gdańsk, 1999 r.
[7] Sprężarki spiralne Performer w zastosowaniach wielosprężarkowych. Dobór i zastosowanie. DANFOSS. 2005 r.
[8] Materiały własne WIGMORS.

Sławomir NOWAK
Specjalista ds. Chłodnictwa WIGMORS

Więcej na ten temat przeczytają Państwo w Chłodnictwie i Klimatyzacji nr 10/2013