Uszkodzenia mechaniczne
Zacznę omawianie uszkodzeń od uszkodzeń mechanicznych, tym bardziej, że często uszkodzenia mechaniczne powodują również uszkodzenia elektryczne. Najczęstszym uszkodzeniem mechanicznym jest zatarcie sprężarki. Ale to tak naprawdę skutek, a nie przyczyna. A co jest przyczyną zacierania się sprężarek? Przybliżę te przyczyny po kolei.

Jedną z podstawowych przyczyn zatarcia się sprężarek jest zbyt mała ilość oleju, lub nawet jego całkowity brak. Każda sprężarka wymaga smarowania, a do smarowania jest używany olej chłodniczy o odpowiedniej lepkości. Sprężarki tłokowe, zarówno hermetyczne, jak i półhermetyczne, są fabrycznie napełnione olejem. Podobnie rzecz ma się z innymi sprężarkami hermetycznymi, np. spiralnymi czy rotacyjnymi, które również posiadają miskę olejową i są napełnione olejem. W przypadku sprężarek śrubowych, olej jest do nich dostarczany z zewnętrznych odolejaczy i zbiorników oleju, a same sprężarki nie posiadają własnego zasobnika oleju. Wyjątkiem są sprężarki śrubowe kompaktowe, które posiadają zintegrowany odolejacz, jeżeli jednak przyjrzymy się dokładnie ich budowie, to zauważymy, że odolejacz jest „doklejony” do sprężarki i nie jest to element stanowiący jedną całość ze sprężarką, jak to jest w przypadku miski olejowej w sprężarkach tłokowych.

Wróćmy więc do samego oleju w sprężarkach tłokowych. Skoro sprężarka jest dostarczana z olejem, a instalacja chłodnicza jest instalacją hermetyczną, to jak to się dzieje, że może zabraknąć oleju? Czy producenci sprężarek oszczędzają i nie wlewają odpowiedniej ilości oleju do sprężarek? Bo jeżeli wlewają, to czemu go później nie ma?

Przyczyn braku oleju w sprężarkach jest kilka i postaram się je omówić jak najdokładniej. Najważniejszą sprawą jest to, że olej krąży w całej instalacji, a nie tylko w sprężarce. Nawet zastosowanie odolejaczy nie eliminuje z instalacji oleju, a jedynie powoduje, ze większość oleju wydostającego się ze sprężarki wraz z czynnikiem wraca prawie natychmiast do sprężarki, a tylko niewielka część oleju przechodzi przez cała instalację, zanim ponownie wróci do sprężarki. Producenci sprężarek dostarczają sprężarki napełnione maksymalną ilością oleju, jaka może być w danej sprężarce. Przy krótkich i prawidłowo wykonanych instalacjach różnica między minimalną a maksymalną ilością oleju w sprężarce stanowi najczęściej wystarczającą rezerwę oleju, by poziom w sprężarce był prawidłowy. Niewielka ilość oleju, która wraz z czynnikiem wydostanie się ze sprężarki, do tej sprężarki wróci i uzupełni stan oleju. Jednak przy bardziej rozbudowanych instalacjach ilość oleju w sprężarce może okazać się zbyt mała, by być wystarczająca. W przypadku niewielkich braków, możemy olej uzupełnić po przepracowaniu kilku czy też kilku nastu godzin pracy. Ale nie możemy przesadzić. Czemu? Bo olej może wrócić do sprężarki w nadmiernej ilości i spowodować jej uszkodzenie (o czym też będę pisać nieco dalej).

Jeżeli instalacja jest rozległa, musimy zapewnić odpowiedni obieg oleju. Najprostszym rozwiązaniem jest zastosowanie odolejacza za sprężarką. Spowoduje to, że większość oleju będzie krążyła w obiegu krótkim sprężarka – odolejacz – sprężarka, a co za tym idzie, zmniejszy to ilość oleju w pozostałej części instalacji. Musimy jednak pamiętać o trzech ważnych zasadach, by wszystko działało bez zarzutu:
1. Odolejacz w trakcie montażu należy wstępnie zalać olejem.
2. Za odolejaczem montujemy bezwzględnie zawór zwrotny, by wyeliminować całkowicie ryzyko zalania odolejacza ciekłym czynnikiem ze skraplacza.
3. Odolejacz nie likwiduje oleju z instalacji, a jedynie zmienia obieg sporej części oleju.

Jeżeli instalacja jest rozległa, zastosowanie samego odolejacza nie rozwiąże problemów z odpowiednim poziomem oleju w sprężarce. Przy rozległych instalacjach najczęściej też stosujemy kilka sprężarek zamiast jednej. W tym przypadku pojawia się nam jeszcze jeden problem – migracja oleju między sprężarkami. Jeżeli w danym momencie pracuje jedna sprężarka i z niej olej wraz z czynnikiem jest tłoczony w instalację, a zaraz włączy się inna sprężarka, może dojść do sytuacji, że olej wróci do tej właśnie drugiej sprężarki. Ostatecznie może dojść do sytuacji, gdzie w jednej sprężarce będzie nadmiar oleju, a w innej brak. W efekcie jedna i druga sprężarka może ulec uszkodzeniu. By wyeliminować takie sytuacje, należy wykonać dodatkową linię olejową. W zależności od wielkości instalacji oraz ilości sprężarek wykonujemy uproszczoną linię olejową lub też pełną linię olejową. Uproszczona linia olejowa to przede wszystkim wyrównanie poziomu oleju we wszystkich sprężarkach, natomiast pełna linia olejowa to już indywidualna kontrola poziomu w każdej ze sprężarek oraz dodatkowy zbiornik oleju, który pozwala na stałe uzupełnianie oleju w sprężarkach. Jeżeli w instalacji w danym momencie jest spora ilość oleju, brak oleju jest uzupełniany przez zapas ze zbiornika oleju, a w przypadku, gdy większa ilość oleju wraca z instalacji, zbiornik pozwala na zmagazynowanie nadmiaru oleju. W przypadku uproszczonych linii olejowych odolejacz nie jest konieczny, lecz jedynie zalecany, natomiast w przypadku pełnych linii olejowych odolejacz (lub zespół odolejaczy) jest wymagany. Sam dobór komponentów linii olejowej jak i jej wykonanie, to już temat na inny artykuł. W razie pytań w tej kwestii służę oczywiście również pomocą. (...)